Balik-Tanaw: Hindi makapag-aantay ang tren

Eto, dahil, nga naman hindi talaga ako makagawa ng isang seryosong blog nitong nakakaraang mga araw, napagpasyahan kong unti-untiing ilipat dito sa aking Blogspot ang mga magagandang piyesa (para sa akin) na nagawa ko sa nakakaraang taon. Siyempre, yung mga nasa Filipino lang.

Orihinal itong naipost noong Hunyo 4, 2008:

~o~o~o~

Hindi makapag-aantay ang tren

para sa lahat ng naglakbay at tumawid at nawalan ng buhay

tumatakbo sa isip mo
ang treng iyong ninanais sakyan
nguni't hinihila ka mula sa istasyon
ng pagpupumilit ng nanay
na manatili sa isang tabi't
piliin ang buhay na walang iniisip

kundi ang sumakay sa Mercedes
tawaging "sir" ng mga SG sa Forbes
malaking paycheck na iaabot
sa iyo ng pinagtatrabahuhan
at huwag subukang sakyan ang tren
na dapat mapigil sa pagtakbo

sa isang treng tiyanak ang nagpapatakbo
binabantayan ng mga kapreng hindi
tabako kundi baril ang umuusok
na ngayo'y pinagsisikapang samahan
upang maglingkod sa pasahero
na sa totoo'y pumipigil sa kanilang umupo

at dahil diya'y lalo kang nagugulumihanan
sa hindi mo pa masabing katotohanan
na natatakot kang kanyang malaman
na ang layon mong biyaheng kayo'y magkaniig
pag pinagtambis sa nais mong pagbaklas sa riles
daranas lang siya ng pagtitiis at pagluhang labis

na dahil sa "makasisira sa imahe ng tren"
maski tumayo sa kinauupua'y di magawa
dahil krimen na ipaalam na natamnan ng bomba
ang tren, na pipigiling ipaalam sa pasahero
ng mga matapa't na kapreng gamit ay M-16
BENG! BENG! BENG! panga mo'y babasagin

kaunting segundo lamang ang sa iyo'y natitira
sasakay ka ba't sisigaw na "may bomba! bumaba!
hanapin iyo't panagutin ang tiyanak na drayber nito!"
kahit puwedeng makapareho si Kuya Jonas
na kaibigan mong sumakay din sa treng may bomba
at dahil sumigaw, ni anino hindi makita, hindi malutas

nguni't kahit magalit pa ang lahat ng nanay
kaysa pabayaang ang mga pasahero'y mamatay
sa bombang naitanim dahil pabaya ang drayber
na mas katakot ang mukha kaysa kay Nora
kung hindi ka sasakay, hindi ka mamamatay
hindi dapat ituring na Pilipinong marangal nabuhay

Internet

Nakikipag-uganayan ka sa buong mundo
nang walang kasama
Nakikipag-usap ka gamit lamang, gaya ng bulag,
ay ang iyong kamay
Nararanasan mo ang lahat ng damdamin
nang ang gamit lang ay mata
Kahit hindi lumalakad ang iyong paa
sa sandaigdigan ka naglalakbay

Naghahanap ka man ng anuman
Kaalaman, kasiyahan, pahayagan
Dito sa maliit na makinilyang tangan
Maaabot mo saanman, kailanman

Nguni't ang kaliwa't kana'y nag-uubusan
Habang nasa golf club ang duwendeng sukaban
Dukha'y nagmamakaawa, ayaw limusan
Ng mga nagmamadaling sa Starbucks magmeryenda
Manggagawa'y nagpapawis, di masahuran
Ng mga manedyer na nakahilig sa tanggapan
Mga Tales at Selo, pinalalayas sa sakahan
Paano'y sa mga gusali't planta, doon paglalagyan

Nagtataka ka pa ba kung bakit kahit ang sabi
Mundo'y maliit na, madali nang magkausapan
Hindi pa rin magkaunawaan tayong magkakapatid
Dahil hati-hati, tunggaliang uri sating bayan?

~o~o~o~

Grabe, ubos talaga yata ang lakas at utak ko para magblog ngayong mga panahong ito a...

Liham Na Hindi Ko Alam Kung Mababasa Mo

Hunyo 8, 2008
12:36 AM

Ikaw na isang magnanakaw,

Oo, ikaw ang kinakausap ko. Ikaw na marahil ay naligaw lang dito dahil sa isang di-kawasang pangyayari na nakita mo ang blog na ito at naisipan mong puntahan dahil nga naman kaibigan, kung di man kapatid, ang pagturing mo sa akin. O kaya'y dahil palihim kundi man palinlang kitang ginanyak na puntahan ito dahil nga hindi ko na mapigil ang sarili ko na isigaw sa pamamagitan ng pipi nguni't abot hanggang sa dulo ng mundong tinig ng blog ang dapat ay matagal ko nang inamin sa iyo nang harapan. Hindi ko alam kung may nagbabasa man ng blog kong ito, pero kung inaakala nilang sila ang kausap ko, nagkakamali sila dahil ikaw lang, oo, IKAW LANG ang kausap ko sa mga sandaling mabasa mo ito kahit napakatagal nang panahon nalimbag ito.

Marahil nagtataka ka kung bakit tinatawag kita ngayong "magnanakaw" sa liham na ito, isang tawag na tila hindi bagay sa iyong mukha ni sa pagkatao mo. Isa ka nga yatang anghel sa lupa, pero hindi pa rin maikakaila ng punit-punit na laman sa dibdib ko na mayroon ka ngang ninakaw sa akin. Oo, ninakaw mo ang puso ko. Isang bagay na kung nawala sa akin ay dapat sana'y matagal na akong namatay, nguni't sa hindi ko maunawaang pangyayari e iniwan mo akong buhay para lalong maramdaman ang sakit ng pakiramdam na wala iyon, o higit pa, ikaw sa tabi ko.

Ang labo nga siguro ng pinagmulan ng pinagsasasabi ko ngayon e. Parang yung kanta nga ng Parokya ni Edgar na "Minamahal Kita"; hindi kita napuna noong una pero unti-unti nang nalaglag ang puso ko. Na aywan ko ba kung paano mo napulot kaya ganito ang kabuwangang, kung di man ito matatawag na kalumbayang, nadarama ko.

Sa lahat ba naman kasi ng pagkakataong mauunawaan ko sa sarili ko na matagal na pala akong nawawalan ng puso, sa isang pagkakataon pa ng kasiyahan, sa gabi pa ng pagkamit ninyo ng mga kaibigan mo ng mga pangarap ninyo. Siyempre, talagang masaya ako para sa inyo, lalo't para sa iyo. Ang tagal niyo ding pinaghirapan iyan di ba? Alam ko ang mga pinagdaanan mong pagtitiis, pagtataya at mga panahon na tila nalilito ka na sa dapat mong unahin o gawin; ang dalas kitang kausapin di ba? Kahit na tila seryoso ang usapan natin tungkol sa mga kailangan mo, nagagawa pa rin nating tumawa't masiyahan sa mga pangyayari sa buhay natin tuwing kausap kita. Kahit na nagkakandaubos na ang laman ng bulsa ko, sulit na sulit pa rin sakin dahil ikaw, ikaw na kapatid kong hindi ibinigay sa akin ang kausap ko. Parang napakaliwanag ng paligid ko kahit lumalakad ako sa madilim na kalye sa paaralan pauwi sa tinutuluyan ko.

Oo, ikaw na nga siguro ang isa sa mga naging liwanag sa buhay ko. Kasunod ng Diyos, kasunod ng mga tungkulin at pamilya ko ay ikaw ang tumutulak sa akin na ipagpatuloy ang mga pangarap ko sa buhay. Matapos sila, ikaw ang pinag-aalayan at pinaglalaanan ko ng lahat ng mabubuting bagay na dumarating sa buhay ko.

Kaya naman siguro nagmukha na talaga akong tanga sa sarili ko sa mga pinaggagagawa ko para sa iyo nang hindi mo alam. Nariyang padalhan kita ng isang bagay na marahil hindi mo alam kung kanino nanggaling nguni't binabasbasan mo ang gumawa noon kagaya ng naikwento mo sa akin. Alam mo ba kung gaano kalakas tumalon ang kaluluwa ko sa tuwa nang marinig ko iyon sa iyo? Hindi na ako makatulog sa tuwing naiisip ko iyon.

Kung tutuusin matagal ko nang tinuruan ang sarili kong tanggapin kung sakali mang hindi mo mauunawaan o piliing hindi unawain kung ano nga ba ang nararamdaman ko. Malaon na akong naghandang mabigo sa pagtatapat ko sa iyo ng tunay na nais kong sabihin sa tuwing makikita kita, makakasalubong kita, maririnig ang tinig mo. Pero sa tuwing pumapayapa na ang sarili ko sa pag-iisip nang ganon, sasambulat pa rin sa alaala ng isang kwento.

Ang kwento ng isang mag-aaral at isang guro ng eskrima.

Ang mag-aaral na iyon ang pinakamahusay na naturuan ng kanyang guro, kaya ito ang pinili niyang pagpasahan ng kanyang titulo. Sa katotohanan, inampon siya ng gurong iyon dahil pinatay ang kanyang mga magulang habang sila'y naglalakbay at muntik na rin siyang mamatay kung di lamang siya iniligtas ng guro. Nguni't sa isang di-inaasahang pangyayari, naglayas ang mag-aaral na iyon. Naging mamamatay-tao siya at napuno ng kalituhan ang kanyang sarili sa puntong nagkaroon na siya ng dalawang pagkatao: isang nagpipigil manakit ng iba at isang mamamaslang. Pagkatapos ng sampung taon, bumalik siya sa kanyang guro't nagmakaawang muli siyang turuan upang mapigil niya ang kaniyang sarili na muling pumaslang ng tao.

Sinabi ng kanyang guro: "Ituturo ko sa iyo ang iniwan mo noon at ipapasa sa iyo ang aking titulo, nguni't harapin mo ako sa isang duwelo hanggang kamatayan."

Tumugon ang kanyang mag-aaral: "Kung hindi ko rin matututunan ang inyong huling aral, mas makabubuting mamatay na lamang ako."

Tila nalumbay ang guro at winika: "Hindi mo pa natatagpuan ang tunay mong layon sa buhay. Binibigyan kita ng isang gabi para malaman iyon. Kapag pagsikat ng araw ay hindi mo pa nalalaman iyon, ako mismo ang tatapos sa buhay mo."

Pagdating ng umaga'y hindi pa rin niya nalalaman ang sagot, kaya humanda na ang guro upang tapusin ang kaniyang mag-aaral na itinuring niyang anak. Sa sandaling malapit nang dumantay ang talim ng espada sa kanyang dibdib, naalala ng mag-aaral ang kanyang nakaraan at ang bilin ng kaniyang ina bago ito mapaslang: "Mabuhay ka, anak. Hindi na kami makagagabay sa iyo sa paglaki mo sa mundong ito. Mabuhay ka, anak. Sa gayong paraan lang mabibigyang-kahulugan ang kawalang naranasan mo ngayon." Sa pitik ng liwanag, nagawa ng mag-aaral na matutunan ang huling aral ng kanyang maestro, nguni't kapalit nito ay ang isang malaking sugat sa dibdib nito na tumapos sa buhay nito.

Aywan ko kung nakuha mo ang kuwento, nguni't katulad ng mag-aaral na iyon, wala na ring silbi pang magtapat ako sa iyo kung wala na ring halaga sa akin kung ano ang sasabihin mo. Isa na lamang insulto sa iyo ang sabihin sa iyo na ikaw ang nagbibigay-kahulugan sa buhay ko nguni't wala akong pakialam sa sasabihin mo.

Totoo, walang pagbibiro't walang pagsisinungaling. Ikaw ang laging nilalaman ng isip ko, ikaw ang wallpaper ng cellphone ko, sa iyo ang Friendster account na lagi kong tinitignan, ikaw ang tinig na nais kong gumising sa akin tuwing umaga't magpapatulog sa akin tuwing gabi matapos ang nakakapagod na araw. Ikaw ang taong ayaw kong malaman o makitang lumuha man lang, ikaw ang babaeng makakapagpaamo sa nagugulumihanang kaluluwa ko sa pamamagitan ng isang munti mong ngiti. Ikaw ang nag-iisang nakalaman at nakaguhit sa puso ko kahit na humahabol ako sa sari-saring dilag na pinalad akong makangitian, makaawitan at makasama, na ngayon ko lang nalaman na isang napakalaking kasalanan sa isang magnanakaw na katulad mo.

Ikaw ang tanging iniibig ko, at wala na marahil akong mamahalin pa nang mas tapat at mas dalisay.

Ang iyong pinagnakawan,
Isang haling

Sa Dapithapon, Nabubulok ang Pulang Watawat

PAUNA: Nakakatawa siguro, pero kung minsan hindi ko rin talaga maunawaan sa sarili ko kung bakit kinakailangan ko pang gawin itong mga paunang ito sa tuwinang may gagawin akong ganitong post. Marahil masyado pa akong alangan sa pagpapanatili ng isang blog na pulos seryosong sulatin ang nakalagay. Ito nga naman ang silbi niya e; sabagay, hindi rin ako makakatiyak na mabibisita ko pa ito araw-araw pag nagsimula na ang mga klase kaya lulubusin ko na ang panahon at lalagyan ito ng laman. Pero siguro, para mailagay ito sa konteksto...

Ito ay nilayon ko bilang salin sa Filipino ng isang sanaysay na inasahan ko sanang lumabas sa The Citizen, opisyal na pahayagan ng The Assembly, ang organisasyon ng mga mag-aaral ng Agham Pulitikal sa Pamantasang Ateneo de Manila. Dahil nga naman medyo naging notorious ang organisasyon namin sa kawalan ng visibility sa Pamantasan, nakikita kong medyo malabong malimbag pa iyon. Kaya tutal meron na din akong sariling paskilan ng sulatin at medyo wala rin talaga akong bagong ideya ngayon (marahil naubos nung huling post), narito ang mga isipin ko't nalalaman sa kasaysayan at konsepto ng Komunismo dito sa Pilipinas. Marami rin akong idadagdag dito lalo't sa kasalukuyan ay pinag-aaralan ko itong masinsinan. Kung titignan ang orihinal ay tunog na tunog "petiburgis"; halatang kulang na kulang ang impormasyon at laban sa Kaliwa. Nguni't hindi ko naman ito babaguhin upang magtunog "tibak" o "Kaliwa", kundi lamang "mapanuri."

~o~o~o~

Sa Dapithapon, Nabubulok ang Pulang Watawat
Isang pahapyaw na pagtingin kung bakit lumaganap at lumalamlam ang Komunismo sa Pilipinas

May kaliwa’t may kanan sa ating lipunan
Patuloy ang pagtutunggali, patuloy ang paglalaban;
Pumanig ka, pumanig ka, huwag nang ipagpaliban pa
Ang di makapagpasya ay maiiipit sa gitna…
- Joey Ayala, “Magkabilaan”

Una akong nagkaroon ng ideya sa nagaganap na pagbabaka sa political spectrum noong ako'y isa pa lamang mag-aaral sa Ikalawang Baitang na may pagkamapanuri, kung di man kalikutan, ng bawa't batang kaedad ko. Noong minsang ako'y nabisita sa National Bookstore kasama ng aking mga magulang pagka't kami'y mamimili ng gamit sa paaralan, tumakas ako sa kanila't tumungo sa lalagyan ng mga aklat pangkasaysayan ng Pilipinas.

Nang pinulot ko ang isang dilaw na aklat na akda ni Abeleda, nabuklat ko ang bahagi tungkol sa pagpapahayag ni Marcos ng Batas Militar at ang mga Rebolusyong Komunista at ng Paghihiwalay. Napatingin ako sa isang talababa (footnote) ukol sa mga ginamit na salitang "makakaliwa" at "makakanan." Sinasabing ang mga "makakaliwa" ay "mga taong nagtutulak sa pagsasagawa ng repormang panlipunan" habang ang mga "makakanan" ang siyang "pumipigil o umuusig sa pagsasagawa ng pagbabago sa lipunan." Bagaman daw, ani Abeleda, na ang karamihan sa mga makakaliwa ay "Komunista," hindi naman lahat ay kabilang sa huli. Idinagdag pa niya na ang mga mamamayan noong panahong iyon ay nahihikayat sumapi sa mga kilusang Komunista dahil "sa pag-asa para sa isang mas mabuting buhay."

Maagang Pagpasok sa Spectrum

Sapagka't napakamusmos pa ng isipan ko para lubos na maunawaan kung ano ba ang tinuran ni Marx na "pagbabangga ng mga uri," nanatili sa isipan ko ang mga ganitong kaisipan maski nang tumuntong na ako sa Unang Taon sa mataas na paaralan. Ang aking guro sa Kasaysayan, na sa unang tingin ay malayung-malayong maging isang isteryotipikal na "aktibista" (yung ipinapakita sa mga telebisyon o balita) tulad ng kanyang ipinagmamalaki, ay minsang idiniin sa aming pagtalakay sa diktaduryang Marcos na "sa puntong ito naging larangan ng mga ideolohiya ang Pilipinas: isang paglalaban sa pagitan ng pasismo't komunismo."

Dulot ng pagkaalala ko ng aking mga napagbabasang palagay ko'y hindi ko pa dapat nababasa noon, itinaas ko ang aking kamay at nagtanong: "Ano nga ba ang Komunismo? Sa kabataan ko sinasabi saming ang mga komunista ay masasamang taong dumarakip at pumapatay sa mayayaman dulot ng paghihiganti't iba pang dahilan. Nguni't nabasa ko dati na ang mga tao'y yumayakap dito 'para sa isang mas mabuting buhay.' Ano ang ibig sabihin ng presensya ng Komunismo sa ating lipunan?" Hindi siya nakatugon sa paraang mapapaisip ako. O kung anuman ang nasabi niya sa akin ay hindi ko talaga magagap noon.

Sa pagkadismaya ko sa klaseng iyon, bumaling ako sa panitikan nang ako’y makarating na sa Ikaapat na Taon bilang lunas sa kakulangang hindi ko naunawaan. Hindi ko alam kung natadhana ba iyon o anuman, nguni’t unti-unti akong nahatak sa pagbabasa ng mga nobelang sosyo-politikal nina Ka Amado Hernandez (“Mga Ibong Mandaragit”) at ni Lualhati Bautista (“Dekada ‘70”). Magkatulad silang nagpapahiwatig ng tila pagkiling sa kaliwang panig ng mga ideolohiya.

Ipinagdiinan ni Hernandez nang mabuti ang mga merito ng kilusang sosyalista. Inilarawan niya ang mga makakamtan nating kabutihan sa pagpapatupad nito, bagaman alinlangan din siya kung magiging epektibo nga ba ito sa lipunang Pilipino. Hindi naman natin ito maiaalis sa kanya, lalo’t ibinabandila nito ang pagkakapantay-pantay at karampatang ganti sa manggagawa, mga bagay na maalab niyang ipinakipagbaka.

Sa kabilang banda, pinukaw ni Bautista sa kanyang salaysay na naganap sa pagsisimula, pagdaloy at pagwawakas ng paghahari ng Batas Militar mula taong 1972 ang mga paniniwala’t sitwasyon ng dekadang nagbigay ng pangalan sa kanyang nobela. Binigyan niya tayo ng isang malapita’t masinsing pagbabahagi kung paanong ang aktibismo ng kabataan noong dekada ’60 ay nagbagong-anyo upang maging isang Rebolusyong Komunista sa panahong ito.

Pangako ng Isang Bagong Lipunan

Sa isang pagbabasa sa lebel ng panitikan, hindi sila talaga yaong mga ituturing mong kamangha-mangha, nguni’t matagumpay nilang naipahayag ang kanilang punto. Ang pakikibakang nakukulayan ng Pulaha’t makakaliwang paniniwalang itinatakwil ng lipunan ay bunga ng mga kasalanan mismo ng lipunan. Ang pamahalaan, ang mga pamayanan, at maging ang Simbahan sa kalahatan ay nabigong itanghal ang kabutihang-asal at ang dignidad ng isang tao, na makikita sa kasuklam-suklam na hindi pagkakapantay-pantay ng uri, pag-usig sa mga nagsusulong ng mabuting pagbabago at angpiyudal-elitistang pagwawalang-bahala ng mga nagmamay-aring uri sa kanilang pamayanan.

Kaya hindi nga maiiwasan, sa kalagayang iyon ng pamayanan, na magbangon at sumumpa ng katapatan sa isang pakikihamok para sa pagkakapantay-pantay ang mga api, lalo na ang mga manggagawa, magsasaka, pesante at ang panggitnang-uri. Ang sumpang ito’y tutuloy sa isang paghaharap na hindi mapipigilan at malulubos ng kaguluhan. Bumaba sa kasaysayan natin ang pagtatalamitam na ito biglang “Unang Sigwa” o “First Quarter Storm.”

Hawak ang mga ganitong prinsipyo’t paniniwala, tayo’y napapaniwala na ang Komunismo ay isang paraan upang itanghal ang kaluluwa, dignidad at kapangyarihan ng uring manggagawa. Nilalayon nitong baguhin ang lipunan patungo sa isang pamayanang ang lahat ng tao’y pantay-pantay; ang lahat ng pag-aari sa loob ng estado’y hawak ng pamahalaan; lahat ng mamamaya’y kumikita sa kabuuang produksyon; at, higit sa lahat, nababatay ang sweldo sa kung magkano ba ang iyong kailangan. Sa biglang tingin, isa itong pagsasama ng Utopia ni Santo Tomas Mora (St. Thomas More) at ng disiplinadong pamumuhay ng mga taga-Sparta. “Isang sakdal at nararapat tularang estado,” maaari nating sabihin. Ito ang “bagong lipunang” tunay na hinahanap ng mga maralita’t nagdarahop noong mga panahon ng pagkamatay ng demokrasya, at hindi ang haling na pangako ni Marcos kung saan “ibinagsak niya ang lumang oligarkiya” nguni’t ang katotohana’y nagtatag siya ng isang pasistang estadong pinamumunuan ng sarili niya ring gawang oligarkiya.

Kung gayon, ano nga ba ang nagpipigil sa taumbayan na abutin ito? Nakalagak ang sagot sa kung papaano ba makakamit ang ganitong lipunan. Tulad ng kinatatakutan ng mga pinakamatapang na repormista noong dekada ’70 sa pamumuno ni Edgar Jopson (isang Atenistang naging Pangulo ng National Union of Students of the Philippines) gayon ang siyang nakita natin sa karanasan ng Tsina, Kuba, Rusya at Cambodia. Makakamit lamang ang ganap na Komunismo gamit ang malawakang pagbabagong panlipunang magpapakawala ng kaguluhan, pagkatakot at pagtatagas ng napakaraming dugo. Nabuo lamang ang isang malakas na Unyong Sobyet matapos ang panghihimagsik ng mga Bolshevik na nagwakas sa pagbagsak at paglipol sa mga Romanov. Ang Nasyonalistang Tsinang pinaghirapang itaguyod ni Sun Yat-Sen at ang tradisyon ng Confucianismo ay kinailangang ilugmok bago naitatag ni Mao ang kanyang pamahalaang totalitaryan. Nagtiis at namuno pa ng napakatagal si Fidel Castro ng isang digmaang gerilya bago niya naitindig ang isang Komunistang republika. At napakaraming tao ang nilipol ng Khmer Rouge na pinamumunuan ng diktador na si Pol Pot sa paghawak ng kanyang partido ng kapangyarihan.

Ang lahat ng halimbawang ito’y sumasalamin sa kung paano nga ba ninais ni Simoun na durugin ang pamahalaang kolonyal ng Espanya sa El Filibusterismo ni Rizal. Inilantad ng kasaysayan kung paanong ang gayon ang mismong wawasak sataumbayan, sapagka’t ang pinanghahawakan nito’y armas ng anarkismo. Ipinapalaganap ng anarkismo ang pagwasak sa konsepto ng batas, na napakalayo sa unang nilalayon ng Komunismo at, sa isang mas sibil nguni’t mapanghamok pa ding paniniwala, ang Sosyalismo: ang pagpapalaya’t humanisasyon ng proletaryo at ng lipunan sa kabuuan. Dadaan tayong tunay sa isang uri ng rebolusyon, nguni’t kagyat itong dapat maging naaayon sa itinatadhana ng batas ng bayan.

Bakit Tayo Naiipit Ngayon sa Gitna?

Madali na ngayon marahil tignan kung bakit ang Komunismo’y nagtagumpay noong una sa paghikayat sa mga mabababa’t panggitnang uri upang itaguyod ang kanilang layunin, at kung bakit humihina ang suporta dito ngayon ng mamamayan. Tunay, ipinalaganap nito ang mga paniniwala’t pangarap ng nasyonalismong Pilipino na sinasagisag ng mga propagandista, ng Katipunan at ng Rebolusyong Pangkalayaan ng 1896-1901. Nguni’t ang pamamaraan ng pagbuo sa mga kasapi ang nagtindig ng mga balakid sa ikatatagumpay nito. Ang tinatawag na “kultura ng kayabangan” o bulag na paniniwala sa pagiging tama’t nakatuon lagi sa “prestihiyo ng Partido” ay dinadaig ang pangangailangan sa pag-iisip upang mas maging katanggap-tanggap sa bayan ang ipinakikipaglaban nito.

Ang naging labis na pagtuon ng mga kasapi sa pagpapanatiling buhay ng Partido Komunista ng Pilipinas na tatag ni Jose Maria Sison, kahit naging kuwestiyonable na ang mga kilos nito upang makamit ang layunin, ay nakapagpapaalaala sa winika ng dating Pangulong Manuel Luis Quezon (na itinuturing na “tuta” ng Imperyalistang Amerika): “Ang paniniwala ng mga Unipersonalista ay dapat iligtas ang partido sa lahat ng oras, kahit isakripisyo natin ang mga batayang prinsipyo. Kaming mga Kolektibista’y naniniwalang dapat pahalagahan higit sa lahat ang mga batayang prinsipyo , kahit ibig sabihin nito’y mawawasak ang Partido.” Totoong magkalaban sa political spectrum ang usapin ng Komunismo at ang pananaw pederal ni Quezon ukol sa pulitika, nguni’t makikita nating ang mga mekanismo ng pagkilos nila’y hindi naglalayo.

Bagaman kulang pa sa isang sanaysay ang pagtalakay sa mga batayang etika ng Komunismo, nararapat nating pansinin na ang kalikasan ng kilusan noong panahon ng Batas Militar at sa kasalukuyang panahon sa usaping moral at etikal ay magkaibang-magkaiba.

Sa kapanahunang ng Batas Militar kung saan pinalalaganap na ang mga reporma ng Vaticano II, tuwiran pa ring iwinawaksi ng mga Papa ng Simbahang Katoliko ang Marxismo nguni’t hayag na maraming kleriko, mga madre’t laykong deboto sa Simbahan ang nakiisa’t sumapi pa nga sa Partido dahil sa pagkakatulad nilang ipinagbabaka ang dignidad at karapatang pantao. Naniniwala din si P. Edicio dela Torre, SVD, batay sa kanyang naging sagot sa isang naguguluhang Edgar Jopson (na mula sa pagiging repormista’y naging isa pang tagapangulo ng Partido at napatay sa kainitan ng pang-uusig ni Marcos) na ang “pananatiling mananampalataya ay isang personal na katanungan. Hindi tinanong ng Partido kung sila ba’y naniniwala sa Diyos o hindi. Ang naniniwala’y nagpatuloy; ang hindi naniniwala’y walang ginawang hakbang upang ipilit ang gayon.”

Napakalaki ng kaibahan dito diumano sa kasalukuyan. Sa paglalarawan ni Gng. Gloria “Joy” Jopson-Kintanar, “hindi na ito yung kilusang pinasok mo’t pinag-alayan mo ng buhay mo… Ito pa mismo ang kikitil sa buhay mo.” Sa panahon ng kaguluhan sa loob ng Partido na bunga ng pagbabalik ng “demokrasya” sa ilalim ni Corazon Aquino, napatay ang isa sa mga pangunahing pinuno nitong si Romulo Kintanar, pangalawang asawa ni Joy matapos si Jopson.

Si Kintanar diumano’y pinarusahan ng New People’s Army dulot ng kanyang katiwalian at paglalakad na magkawatak-watak ang kilusan. Ayon kay Joy, dulot ito ng pagpapalabas ni Kintanar sa isyu na nagtuturo kay Jose Maria Sison bilang pasimuno ng pambobomba sa Plaza Miranda noong 1971 na naging “dahilan” diumano ni Marcos upang ideklara ang Batas Militar. Isa itong kasiraan hindi lang kay Sison kundi mismo sa integridad ng Partido, kaya nakikita itong anggulo sa kung bakit siya pinatahimik. Sa kanyang pananaw, ang pamunuan ng Partido ngayon ay wala na ring pinagkaiba kay Marcos o sa kasalukuyang pamahalaang itinuturing pa ring pasista’t diumano’y maraming utang na inosenteng dugo: “lahat sila’y nagpipilit maging Diyos na nagsasabi kung anong tama’t mali, kung sino ang dapat mabuhay o mamatay.” Bagaman buhay pa rin ang NPA sa pakikibaka upang itatag ang Komunismo sa kanayunan, unti-unti na rin itong diumano’y nagiging samahan ng mga tulisang kalaban ng kapayapaang orihinal nilang hinahangad.

Ang katotohanan ukol sa Komunismo, sa kabila ng naging mahabang pagtalakay ng sanaysay na ito, ay hindi talaga mahuhusgahan nang wakas sapagka’t lahat tayo’y may sariling paniniwala’t pagkiling. Ako, sa aking sarili, ay naniniwala sa kahalagahang ibagsak ang namamayaning sistemang nababahiran ng pyudalismo’t pasismong umutang na sa napakaraming dugo ng mga repormistang nagnais lamang ng pagbabago sa mapayapang paraan. Nguni't katulad ng naging desisyon ni Rizal, hindi lamang ako kundi marami pa sa ating hindi naniniwalang panahon nang tayo naman ang magbubo ng maruming dugo. Batambata pa rin tayo sa konsepto ng pagiging malaya't ang isipan nati'y hindi pa rin malayo sa isang alipin, na hindi kataka-taka pagkatapos ang mahigit 400 na taon ng kolonisasyon. Kung gaano pa katagal ang bubunuin nati'y hindi nation tiyak, nguni't malayo pa ang lalakbayin natin bago makamit ang "tunay na paglaya't pagsasarili." Tunay, unti-unting nabubuo ang konsepto ng "Kristiyanong Komunismo" batay sa konsepto ng pagkakapantay-pantay at kabutihang-loob, nguni't hindi ito nasasaklaw dito.

Hinihingi ng ating pagkamakabayan na tayo’y kumilos nang mabilis, marahas at may katiyakan, nguni’t ang ating mga batayang paniniwala ang nagpapaisip, kundi man pumipigil sa karamihan, na lakarin ang pulahang landas. Ang mga katanungang iyan ay ang sarili lamang natin ang makasasagot. Maaaring ang pag-iisip natin ay magdala ulit sa atin pabalik sa isang panahon ng pagbabaka katulad ng Unang Sigwa, o magpatuloy tayong mapasailalim sa lipunan kung saan ANG YAMAN ANG SISTEMA, na ilang hakbang na lamang tungo sa dalisay na pasismo. Nguni't kinakailangang tayo mismo'y mag-isip na habang may panahon at kalayaan pa tayong natitira.

~o~o~o~

Ang siguro'y haharapin kong suliranin ukol sa blog na ito ay kung papaano gaganyakin ang mga kakilala kong magbasa nito...

Sa Dapithapon, Nabubulok ang Pulang Watawat by Hansley A. Juliano is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Philippines License.