Kung May Katas, Pigain Mo Pa (An Advent Message)

Wrong timing minsan ang mag-rant habang nagsasaya ang lahat ngayong magsisimula ang Simbang Gabi, pero baka lang sakaling may maibahagi ako sa iyo.

Hindi ako makikipaglokohan: nakakapagod magsulat. Nakakapagod magtrabaho. Nakakapagod kumita. Nakakapagod maging mabuting tao. Nakakapagod magmahal. Nakakapagod mabuhay.

Pero for the purposes of illustration, tignan natin ang pagsusulat.

May mga pagkakataon sa buhay na para bang akala mo napakadali magsulat ng mga dapat sabihin tungkol sa mga ganitong isyu, suliranin, gawain. Minsan pagkatapos mo magbasa ng isang libro (o maraming libro kung ganoon ka talaga kahardcore) bigla ka na lang susuka ng isang malupit na perspektiba pagkatapos mo nguyain ang sari-saring ideya. Para kang siyang-siyang ngumuya ng bubblegum at pagkatapos idudura mo sa kalsada. (Wala naman tayo sa Singapore e: palusutin niyo muna ang imaheng ito.) Nguni't di katulad ng bubblegum na pagkatapos mong idura ay pagalitan ka ng iyong nanay sa pagkakalat, ang pagdura ng mga ideya ay papalakpakan at hahangaan ng makakarinig at magkakainteres sa sinasabi mo.

Pero meron nga noong mga pagkakataon na iyon na parang ang pakiramdam mo masyadong effort, masyadong masakit, masyadong nakakapagod at para bang nakakasawa na ang magsulat, magsalita, mag-isip. Na nakakasawa nang isipin ang mga bagay-bagay na palagay mo alam mo na pero sa totoo lang ay wala ka pa talagang kaaalam-alam. Parang iyong usapan ni Aslan at ni Prinsipe Caspian:

Welcome, Prince,” said Aslan. “Do you feel yourself sufficient to take up the Kingship of Narnia?”
“I — I don’t think I do, Sir,” said Caspian. “I’m only a kid.”
“Good,” said Aslan. “If you had felt yourself sufficient, it would have been a proof that you were not.

The Chronicles of Narnia, Prince Caspian (1951)
Ch. 15 : Aslan Makes A Door In The Air

Kaya naman, sabi nga nating mga responsableng mag-aaral na naniniwala sa bilin ni nanay: "bago mo gawin ang isang bagay pakaisipin mo muna ng isang libong ulit." Pero tinatawag tayo ng pagkakataon. Hinihingi sa atin na maging palaisip at marunong umunawa sa mga galaw at kilos ng panahon. Kalaban natin ang oras at mga lakas na lagpas sa ating kakayanang pigilian, at ang magagawa lang natin ay harapin ang hamon at lagpasan ang kanilang daluyong. Parang sabi na ng aking hinahangaang dating guide (alam ko hindi, sakyan niyo na muna) na si RJ Ledesma: "Arguing with your fiancée is like arguing with a force of nature. You cannot stop a force of nature, you can only brace yourself for it, and hope that you can escape with all your organs functioning." Kaya madalas, pipiliin na lang nating kumilos nang hindi pinag-iisipan. Kailangan kumilos: kailangan muna nating iligtas ang ating mga sarili, saka na lang tayo maglinis ng kalat kung saka-sakaling mayroon. At madalas nga, meron. Maraming kakalat-kalat na mga bangkay na inanod kung hindi natin itinapon sa baha, ipinain sa trahedya.

Pero itatanong mo: e paano nga? Hindi na nga natin kayang makapaghanda para sa mga suliraning hinaharap natin sa araw-araw, tapos sasabihin mo kung susundin na lang ang puso pagpalo ng sitwasyon, sasablay talaga tayo. E ano talaga ang magagawa pa natin? Isipin mo yun: "hindi natin kayang makapaghanda." SINONG UGOK ANG NAGTURO SA IYO NIYAN? Hindi lahat ng bagay ay hindi pwedeng paghandaan: hindi lahat ng bagay ay nasa kamay ni Fortuna o ng kapalaran. Bilin ng politiko-historyador na si Niccolo Machiavelli: "Hindi pwedeng itanggi ang ating malayang pag-amin. Kahit nasa kamay ng kapalaran ang kalahati ating mga ginagawa, binibigyan pa rin nito tayo ng kakayanang ayusin ang isang kalahati pa." Kaya ano ang gagawin? Maging laging handa. Laong-Laan, sabi nga ni Jose Rizal. Ever ready, parang baterya. Mabilis pa sa alas kwatro.

Kaya nga lang, minsan may mga bagay na kinatatamaran nating gawin hindi dahil hindi natin alam na ito ang tama. Hindi dahil takot tayo sa kawalang-katiyakan. Hindi dahil hindi tayo nakapaghanda. Hindi dahil nanghihina ka. Hindi dahil wala nang halaga ang ginagawa mo. Minsan, tinatabangan ka nga lang talaga. Minsan, hindi mo magawa ang dapat gawin hindi dahil tamad ka, kundi nga dahil sa tagal mo nang ginagawa ito, nakakasawa na ring gawin ito. Nakakapagod na nga talaga. Kumbaga, sa sobrang tagal mo nang ginagawa ito na paulit-ulit, nakakaburyong na. Parang kanta ng APO Hiking Society (at ni-revive ng Silent Sanctuary):

At kahit na anong gawin
Di mo na mapilit at madaya
Aminin sa sarili mo
Na wala ka nang mabubuga
Parang 'sang kandila na nagdadala
Ng ilaw at liwanag
Nauubos rin sa magdamag

Isipin mo: napakahirap ba talagang ipasa ang isang RH Bill na nagbibigay naman ng espasyo sa paniniwala ng marami at walang pilitan sa paggawa nito? Napakahirap ba talaga para sa isang Kongreso na gumawa ng mga batas na makakatulong para sa kanilang constituency at sambayanan kesa magpumilit magsulong ng mga isyung kagaya ng mga lintik na scandal? Napakahirap ba talaga para sa isang Korte Suprema na maintindihang inuuna dapat ang pagkilala sa demokratikong pagpapahalaga kaysa sa proseso, lalo't malinaw namang nailagay ni Montesquieu na "But though the tribunals ought not to be fixed, the judgments ought; and to such a degree as to be ever conformable to the letter of the law. Were they to be the private opinion of the judge, people would then live in society, without exactly knowing the nature of their obligations." Napakahirap ba talaga para sa atin maging maunawain sa katotohanang posibleng parehong biktima rin si Hubert Webb kung paanong nabiktima si Lauro Vizconde ng pasikut-sikot ng ating hudikaturang hindi na maunawaan ng karaniwang mamamayan dala ng pagkubkob dito ng mga "technical experts?" Napakahirap ba talagang magets na ang kasalanan ni Hayden Kho ay hindi lang ang pagtalusira sa privacy ng mga babaeng binalahura niya kundi ang mismong pambabalahura sa mga babaeng ito labas sa matinong konsepto ng relasyon?

Nakakapagod. Ang sakit sa ulo. Kaya minsan mas ok pa sa atin ang magpasarap. Minsan mas mabuti pa ang magpasarap. Minsan mas ok pa ang magrelax sa ating mga private spaces at mag-chill. Nakakapagod ang mundo. Alalahanin muna natin ang sarili natin.

Walang problema dun, kailangan iyon. Pero ang tanong: lalabas ka ba uli? Magpapagod ka ba uli?

At siguro, iyon ang magandang mensahe ng Pasko para sa atin. Kung saka-sakaling namimigay sa inyo ng mga Eucahalette sa inyong parokya ang Word & Life Publications, maganda yung pagninilay na tinanong sa atin ni Jess P. Balon nitong nakaraang Gaudete Sunday: ang mensahe sa atin ay "magalak." Paano tayo magagalak habang nakikita nating maraming suliranin sa lipunang ating ginagalawan, kung sira ang mga buhay at mga pangarap ng mga tao sa paligid natin? Ang pagkagalak na ito, sa kabila ng ating kinamihasnan, ay hindi dapat matapos sa pagsasaya lamang. Kailangan niyang tumuloy sa pangangarap para sa isang bagong mundo. Isang lipunang makatarungan kung saan ang lahat ay may espasyo ang lahat para maging masaya. Isang mundong si Inang Maria mismo ang naging propeta sa pamamagitan ng Magnificat (at kelan ka nga ba huling nakapakinig na si Maria ay isang rebolusyonaryo?):

Dinadakila ng aking kaluluwa ang Panginoon,
At nagalak ang aking espiritu sa Dios na aking Tagapagligtas.
Sapagka't nilingap niya ang kababaan ng kaniyang alipin.
Sapagka't, narito, mula ngayon ay tatawagin akong mapalad ng lahat ng maghahalihaliling lahi.
Sapagka't ginawan ako ng Makapangyarihan ng mga dakilang bagay; At banal ang kaniyang pangalan.
At ang kaniyang awa ay sa mga lahi't lahi, sa nangatatakot sa kaniya.
Siya'y nagpakita ng lakas ng kaniyang bisig; Isinambulat niya ang mga palalo sa paggunamgunam ng kanilang puso.
Ibinaba niya ang mga prinsipe sa mga luklukan nila, At itinaas ang mga may mababang kalagayan.
Binusog niya ang nangagugutom ng mabubuting bagay; At pinaalis niya ang mayayaman, na walang anoman.
Tumulong siya sa Israel na kaniyang alipin, Upang maalaala niya ang awa
(Gaya ng sinabi niya sa ating mga magulang) Kay Abraham at sa kaniyang binhi magpakailan man.

Yes, alam ko, mga mambabasa, si P. Luis David, S.J. ang unang nagsabi nito. Siyempre ikakalat ko na rin para naman mapilitan siya mag-reinvent ng mga bagong leksyon. Matyagan niyo't lalabas to sa Simbang Gabi niya sa Dec. 22.

So, ano pa ba ang pwedeng sabihin ng isang pagod, wasak, nauubusan ng pag-asa at nagdududang nilalang na kagaya ko sa iyo? Ganyan talaga ang buhay: isang laban. Tuloy lang ang buhay. May pag-asa.

(だ)ってばよ！

Makaubos

(Orihinal na naipaskil Biyernes, Disyembre 10, 2010, ng 10:19 n.g.)

Isang tulang naisulat matapos pagmasdan ang ngumingiting silay ng buwan na nagpapanginig sa laman.

Tila ka isang multo.
Nguni't hindi katulad ng mga multong bigla na lamang sumusulpot
Nakatitig sa akin gamit ang mga matang tinatanglaw ang apoy ng poot.
Hindi ka katulad ng mga multo ng aming angkan
Na nagpaparamdam gamit ang mga alaalang iniwan nila noong sila'y nabubuhay.
Hindi ka katulad ng mga multo ng baliw na lungsod
Sumusulpot, nananakot, naghihimagsik, nagpupumilit muling mabuhay
Sa ilalim ng mga ilaw dagitab ng isang mundong mas patay pa sa kanya.

Tila ka isang multo.
Nguni't hindi katulad ng mga multo ng aking kabataan
Na nakikita ko sa pananakot ng aking mga magulang
Ukol sa mga Bumbay, mga pulis, mga security guard, mga Intsik.
Hindi katulad ng isang taong grasang ibinabalala sa aki'y nangangagat
At kakapit nang walang likat
Hanggang hindi ko siya nabibigyan ng barya.
Hindi ka katulad ng mga babaeng multong lumulutang sa karimlan
Na sumisigaw ng dugo't katarungan
Matapos iwan ng mga minamahal at mga gumahasa.
Hindi ka katulad nila.

Ikaw ang multong nabubuhay.
Ang multong hindi nalalaman na siya'y patungo nang walang hanggan
Kahit umiiral pa sa kanyang sariling lunan.
Ikaw ang multong likha ko
Nguni't hindi ko talaga likha
Sapagka't kung akin talagang gawa
Ay magagawa ko ring masira.
Ikaw ang multong patuloy na nananahan sa gunita
Sapagka't ikaw ay hindi ko magawang mayakap
Kahit posible naman ang magkadaupang-palad.
Ikaw ang multong laging bumabalik sa tainga ang bungisngis
Kahit na ang bulong mo'y hangin na ang uminis.
Ikaw ang multong nahihimlay ng payapa
At natitiyak kong anghel ka ngang talaga.

Nguni't sa tuwing maglalakad sa gabing pusikit
Sa gunita'y hindi mapigilang maramdaman ang sakit
Pagka't ang pangangarap sa iyong pagbabalik
Nagbibigay lang sa akin ng kaunting ulik-ulik.

Kaya narito, ang pluma ay muling nananahimik
Dahil ang panginginig sa iyong pagbabalik
Upang ang kaluluwang sawi'y muling mahindik
Ay nagdudulot sa aking mag-ulik-ulik
At mawalang-saysay ang lahat ng aking titik.

Eat! Restaurant
64 E, Calzada Esteban Abada
10:09 ng gabi.

Bakit "Bakit"?

(Orihinal na naisulat Miyerkules, Disyembre 1, 2010, ng 10:08 n.u.; mula sa isang panukalang tema ni Ka-Tamang Henrey Benitez)

Nakakapagod rin minsan magpaliwanag.

Madalas nating pinag-uusapan kung ano ang sanhi at bunga ng mga bagay-bagay sa paligid natin. Kung bakit hindi puwedeng "basta" na lamang ang katanggap-tanggap na paliwanag; siyempre, alam mo namang pagdating sa "basta," mayroon nang panganib ng pagkatapos ng pag-uusap. Katulad ng pinagmamalaki nating slogan ng Love Radio na "Kailangan pa bang i-memorize yan?", nasa panganib ng pagsasabi ng "basta" ang posibilidad na hindi na natin pag-iisipan ang ginagawa natin dala marahil ng pananabik, pagmamadali, pagnanasang makatapos, karuwagan, pagkatakaw, pagkasakim. Minsan kapag sinasabi na nating "basta", ipinagpapalagay nating hindi na natin kailangang ipaliwanag dahil ang akala natin alam na ng kausap natin. Alam na dahil naranasan na. Alam na dahil kasama natin siya sa dating karanasan. Alam na dahil pareho ng pinagdadaanan. Alam na dahil pareho ang pinag-uusapan at layon.

Alam na.

Marami sa ating nagpapalagay na dapat "alam na natin" ang mga bagay-bagay. Alam mo na dapat kung ano ang ID number mo. Alam mo na dapat na may nanalo ng 741M sa Lotto nitong Lunes. Alam mo na dapat na mayroong masama diumano sa Neozep kaya huwag ka munang magkakasipon (o kung malas ka talaga, mag-Decolgen ka muna). Alam mo na dapat na kapag pupunta ka sa job interview e dapat nakasuot ka ng matino, naligo, nag-ahit, naghanda magsalita at maging pormal kumilos. Alam mo na dapat na kung papasok ka sa klase ay dapat nakapagbasa ka ng mga babasahin, at kund hindi e yayariin ka ng guro. Alam mo na dapat na hindi ka dapat nagkakalat sa harap ng maraming kaibigan ng sinisikap mong ligawan (unless natitiyak mong mas may kiling sila sa iyo) kung ayaw mo malaglag at makasira ng pagkakaibigan. Alam mo na dapat na kapag boring na ang guro at hindi ka na dapat nakikinig... DOTA NA!!! sa ever-convenient na laptop habang kunyari ay nagtatala ng mga nota. Alam mo na dapat na hindi ka dapat mamalahiyo (plagiarism para sa mga hindi nakakaunawa; abangan ang Ikatlong Isyu ng Matanglawin! *shameless plugging*) sa isang pamantasang kayang sirain ang self-respect ng isang pangulo ng Board of Trustees na nagkasala ng ganoon. Marami nang dapat ay inakala nang "masyadong obvious" na ang isipin na may hindi nakakaunawa nito ay "baliw" o "iresponsable."

Baliw. Iresponsable.

Tuwing magkakaroon ng labasan ng iskandalo o mga sablay na nagawa, mabilis kaagad tayong mambato at manisi. Mabilis tayong makibahagi sa paglibak sa mga itinuturong maysala kahit hindi natin alam kung makatarungan nga bang gawin yaon o hindi. Yung ibang-iba sa atin ay hindi natin magawang mayakap, hindi natin magawang harapin nang maayos at ituring na kapwa natin. Higit pa rito, hindi tayo bukas sa posibilidad na tayo ay posibleng kaakibat sa mga kalagayan at ugnayang nagkakahon (kung di man nagkakadena) sa kanila sa ganitong masamang lagay. Hindi natin matanggap na ang mga ilang "iba" sa ating paligid ay posibleng likha din natin. Hindi natin kayang harapin ang ginawa ng mga nauna sa atin, at natatakot tayo sa mga ito at kung ano ang posibleng harapin ng mga susunod sa atin. Ikakahon natin ang ating mga sarili sa mga komportableng bagay, pati ang ating mga anak, kahit ikamatay ng kanilang pagnanasang lumaki, maging maalam, lumipad. Tandaan: hindi mo mapipigil ang isang isipang nais lumaya. Masaya na ang prinsipeng si Siddharta at mayroon nang pamilya, nguni't pinili niyang maglakbay, mag-aral at magpakasakit upang maging Buddha. Lilitaw ang liwanag sa sinumang nagnanais, mag-isa man o mayroon siyang mga kasama.

Pakikisama.

Siyempre nga naman, tayo nga naman pala uli ay mga "sosyo-politikal na hayop." Emphasis on hayop (paumanhin sa mga hayop). Hayop. Animal. Mula sa salitang Latin na "anima." Kumikilos. May nagpapakilos satin, at ang nagpapakilos satin ang matatawag nating "pagnanasa." Dahil tayo ay mga nilalang na nagnanasa (dala na rin ng pagkakilalang tayo ay kulang), hindi tayo nangingiming gawin ang lahat ng posibleng kailangang gawin para makamit natin ang inaakala nating nais natin at kailangan natin. Minsan napaghahalo natin ang kailangan natin at nais natin, kahit hindi tama iyon. Siyempre, kasi minsan ang nais natin ay kung ano yung makinang, yung nakakasilaw, yung iniisip nating makakatulong para masilaw natin ang iba't hangaan nila tayo. Nakakalimutan natin yung sinabi ni Emilio Jacinto na ang ningning, dahil ito ay nakakasilaw, ay hindi tunay na liwanag. Ang tunay na liwanag, sa kanyang dalisay na pag-iral, ang nakapagbubukas ng mata, ang nakakapagbigay ng kakayahan sa isang tao na makakitang maayos. Siyempre, hindi nagsalubong si Platon at Emilio Jacinto (lalo't ang pananaw ni Platon sa dalisay na liwanag ay nakakasilaw, "white ecstasy" sabi nga ng iba), pero alam mo ang patunguhan. "Great minds think alike," ika nga.

Dakilang pag-iisip.

Marami sa ating takot mag-isip nang higit sa ating kasalukuyang kalagayan. Takot na tayong mangarap. Takot na tayong madapa at masugatan, gayong ang anumang sugat at galos ay nagsisilbing tanda ng isang pusong nagtaya, handang muling magtaya kahit nabigo't nabitin. Hindi kailangang malaki; sabi nga ng aking hinahangaang si Joey Ayala: "ang mga dakilang gawa'y nagmumula sa guni-guni." Hindi nagsisimulang malaki ang mga dakila; nagiging dakila lamang ang mga dakila sapagka't nangahas silang sumampa sa mga bagay na kaya nilang tuntungan nguni't maaari lamang masampahan pagkatapos ng mahabang pakikipagbuno. Nagawa lamang tuntungan ni David ang bangkay ni Goliat pagkatapos makipagbuno't mangahas gumamit ng isang hamak na tirador. Mas okey gamitin ang armas na datihan mo nang ginagamit at alam mong hindi ka bibiguin, hindi ba? Para ring pag-akyat ng bundok: mahirap, puno ng hamon at patibong, pero pagdating sa tuktok, anong ganda ng vista (hindi yung sablay na Windows OS).

Pakikipagbuno.

Huwag tayo matakot makipagbuno. Tiyakin lamang natin kung papaano natin titindigan ang ating pinagtatanggol sa ating pakikipaglaban. Lumalaban tayo dahil mayroon tayong pinapahalagahan. Dahil mayroon tayong ninanasa. Mayroon tayong minamahal na handa nating pag-ubusan ng kahuli-hulihang patak ng dugo. Natandaan ko, kahapon lang sa klase ng isang kagalang-galang na gabay, na delikado gamitin ang pagmamahal bilang kategorya ng pagkilos tungo sa pagbabago. Dahil ang pag-ibig ay pribadong bagay, hindi ito madaling bigyan ng pananagutan. Kapag inilabas mo at pinagwagwagan sa harap ng marami, pag-aagawan iyan. Babasahin. Kikilatisin. Hihimayin. Pipira-pirasuhin. Sira ang kabanalan ng pag-uugnayan ng nagmamahalan. Mula dito, parang hindi katanggap-tanggap ang pag-ibig bilang tunguhin ng ating mga kilos. Kumikilos tayo dahil nagmamahal tayo't nais nating mahalin. Parang hindi dalisay na pag-asa, dahil may inaasahan pa rin tayo. Kung ang tunay na pag-asa ay dalisay at walang bahid pagkamakasarili, posible kayang maging pag-ibig ang pinagmumulan ng ating mga kilos at hindi na ang ating hinahanap? Kumbaga, "if love cannot be the object of our efforts and longings, can it be our driving force/impetus towards greater heights?" Alam ko, parang tinatalo natin si Hannah Arendt sa pinagsasabi kong ito, pero imposible kaya?

Baka naman hindi. Baka naman may silbi ang pag-asa ni Michael Hardt:

"Everyone always talks about them in terms of their hatred, which is of course true too, but I don’t think there’s really a contradiction between love and hate. What I think is really fundamental to them is there’s a kind of “love of the same,” “love of the race,” and that’s what leads so horribly wrong in them. ... One thing that prohibits us from loving the stranger—from enacting the kind of politics that is based on love in a much more general expansive way—is precisely the regimes of violence in the world and those proscriptions for division that prohibit us, that not only make it dangerous, but make it impossible for us to form a politics constructed through love in this way." (A Conversation on the Politics of Love, with Leonard Schwartz).

Siyempre, tinapos ko talaga ang lahat ng sinabi ko sa pagsasalita ukol sa pag-ibig (then again, hindi naman politikal na sulatin ito). Dahil sabi nga ng pamagat ng libro ni Dr. Agustin Martin Rodriguez, PAG-IBIG ANG KATUWIRAN NG KASAYSAYAN.

Dysfunctional Sonnets 1 & 2

Created Saturday, November 20, 2010 at 1:38am

Zenith of my dreams now quite vague,
May probably pass by like a plague,
And perhaps deem me unworthy of thee;
Anguish be mine like worthless Montague,
Rage consume me for I shall not be free.

Has it occured to thee how it pains me
And vexes me when you seemingly flee?
Amazement never falters whenever I glean
How your pensive eyes penetrate and see;
Lighting on my dark countenance so mean.

Does it pain you if I seek so boldly?
Kindly be patient and please forgive me.
O, how can I condense into mere words,
In these paltry lines what I feel for thee?
Not a moment passes by without fleeing birds.

Tenaciously, nay, forcefully, I truly wish
Never may I lose your countenance so waifish;
And let me, my lady, just once to remind you,
A promise that I'll ceaselessly live for you.


Created Sunday, November 28, 2010 at 7:28pm

If someone asks you why one should not cry
Answer them thus: for tears blur our vision
Dim our minds and expose us to a lie
No one can disabuse of such notion.

Or perhaps because we as a rule forbid
Not only sadness but emotion and be tepid;
Like a fire that ceases when fuel runs out
Our lives are worse while feeling than without.

O, foolishness perhaps to stare at the moon
Divulging grave secrets forbidden since noon
Verily now I imagine its sharp crescent
Have become thy smile lighting my descent.

Every evening, therefore, I wander and seek
And yet I cannot find and thus I so grieve;
Your smile, I imagine framed by your cheeks
Radiate that light and hope, my reprieve.

Or maybe indeed I have fallen truly mad
After all, it is nobody but you to be had
Under this existence of wars and pain
Zeus be my witness, I live for you til I'm slain.

Kung Binabasa Mo To, Bakit Hindi Ka Aktibista (O Bakit Ka Nananatiling Aktibista)?

BAKIT AKO NAG-AARAL? Naisip mo ba yun kahit minsan, o dahil sa puntong ito ng buhay mo na bata ka pa naman kaya hindi mo pinag-iisipan? Malamang hindi di ba? Nag-aaral ka kasi lahat ng kaedad mo nag-aaral. Nag-aaral ka kasi pinasok ka sa ekwelahan ng magulang mo. Nag-aaral ka kasi natutuwa ka. Nag-aaral ka kasi hindi ka naman talaga nasa eskwelahan para matuto: gusto mo magkaroon ng kaibigan. Nag-aaral ka kasi... basta. Andyan e. At pag di ka nag-aral pagagalitan ka. Kukunsiyensiyahin ka. Ituturo sa iyo ang mga kaedad mong hindi nag-aaral dahil tamad sila, wala silang utang na loob sa magulang nila, kaya dahil ka ganoon, nandyan ka, nasa isang “mabuting” pamilya, inaasahan ka mag-aral para payabungin pa ang lagay ng pamilya mo.

Maraming dumaan sa eskwelahan na ganyan ang tinakbo ng utak mula pagkabata hanggang mamatay. Hindi na bago tong kwentong to. Nag-aaral kasi gusto nilang umangat ang buhay. Nag-aaral kasi iyon ang tradisyon: nasa pamilya na na nasa eskwelahang ito sila nagsimula at magtatapos kaya dapat huwag sirain ang tradisyon ng pamilya. Nag-aaral ka kasi, gusto mong may patunguhan ang buhay mo, at sinasabi kong “may patutunguhan” sa imahen ng “may magandang trabaho, malaki ang kita, hindi nagugutom, may kaya.” Para maipagmalaki ng magulang, mag-anak at pamilya. Para respetuhin ng lipunan. Para maayos ang takbo ng buhay, may kasiguraduhan. Halos lahat naman yata tayo sa puntong ito takot sumugal kaya laging “play on the safe side.” Sumunod sa utos. Ang sumunod, may biyaya. Ang pasaway, may parusa. Simple di ba?

Pero sa dinami-dami ng sagot na yun, siguradong-sigurado ko, kahit hindi mo sabihin, maiisip mo rin yun: “pero hindi lang yun e.” Sa dami ng rason na ibinigay sa iyo ng ilang taon mong pamumuhay, hindi mo pa rin sasabihing iyon lang ang takbo ng buhay mo. Iyon lang ang tanging rason mo kung bakit mo ginagawa to. Kung mangyari man na yun nga lang ang sagot mo, iniisip mo: “maski hindi ok, matututunan ko namang mahalin to.” Tignan natin yun. Bakit mo gustong “matutunan mahalin” ang isang bagay? Kasi pakiramdam mo, andito ka na e. Ganyan talaga; sulitin mo na lang. Hindi mo man pinili, at kahit baliktarin mo ang panahon siguradong hindi mo mapipiling hindi piliin ito, ganito ang takbo. Kumbaga kinwento nga sa akin ng isang guro: “may pagka-tinapon ka sa lagay mo.” Nandyan ka sa pamilyang yan na pinahahalagahan ang edukasyon nang hindi mo pinili. Nandyan ka sa isang pamilyang wasak-wasak at hindi ka tinuruan kahit minsan ng kahit ano nang hindi mo pinili. Pero may nais kang gawin. May nais kang maabot. At ayaw mong papigil sa kung ano ang meron ngayon upang makuha mo ang nais mo bukas. Kaya kahit pakiramdam mo hindi mo talaga nais gawin ito, kailangan mo gawin, kasi may rason ka. Pinanghawakan mo na.

Kaya naman iisipin mo: “Nag-aaral ako dahil gusto ko, at gusto kong may marating.” Ipagpalagay natin: nais mong mag-aral dahil nais mong magkatrabaho nang matino. Nais mong maging maayos ang buhay mo. Nais mong yumaman, o kaya maging sapat ang hawak sa araw-araw. Kaya kailangan mo ng maganda, matino at maayos ang sweldong trabaho.

~O~O~O~

BAKIT AKO NAGTATRABAHO? Nasabi na natin kanina ang mga rason mo kung bakit ka nag-aaral, para makarating ka sa puntong nais mo magtrabaho. Nagtatrabaho ka dahil ika nga, kailangan mo mabuhay. Kailangan ng pantustos. Kailangan mo para mabayaran mo ang magulang mong gumastos sa iyo ng ilang taon sa araw-araw; consuelo de bobo ika nga (tignan mo mamaya uli yung sinabi ko ha; “consuelo de bobo). Nais mong magkaroon ng maayos na trabaho kasi kailangan mo iyon kung magtatayo ka na ng sariling pamilya, at nais mo na pag nagtayo ka ng sariling pamilya, matutustusan mo sila kagaya ng pagtustos sa iyo ng magulang mo. Simple di ba? Halos pareho ng nasa itaas.

~O~O~O~

BAKIT NAIS KO MAGKAPAMILYA? Nais mo ituloy ang lahi, gaya ng naituro sayo ng magulang mo. Nais mo rin maranasan ang maging magulang para makapagbayad-utang ka sa pagtitiis sayo ng magulang mo noong ikaw naman ang pinapalaki nila: consuelo de bobo uli. Dahil nais mo lumagay sa tahimik. Nais mong may uuwian ka, may nagmamahal sayo at mamahalin mo, na magbibigay kahulugan sa buhay mo.

Hindi mo ninais magkapamilya “bago” mag-aral at magkatrabaho dahil alam mong komplikado to, pangmatanda lang. At hindi ka pa naman matanda. (Pansin mo yun, maraming nagsasabi ngayon na ayaw nila tumanda?) Siyempre, takot sila sa responsibilidad, nais muna nila maging malaya. Nais nila maging handa sa tamang panahon.

~O~O~O~

At sa huli, ipapasa mo ang mga kaalamang ito, ang mga rasong ito, ang mga pagpapahalagang ito, sa magiging anak mo. Kung itatanong niya sa iyo kung bakit ganun, sasabihin mo: ganoon talaga e. Sumunod na lang. Huwag na maraming tanong. May silbi naman lahat iyan, malalaman mo pagkatapos mo maranasan. Hindi mo na pinag-iisipan, kasi naniniwala ka naman na hindi ka lolokohin, na mabuti ang intensyon nila kaya nila pinagagawa sa iyo ang mga bagay na hindi ka talaga okey sa simula pero sinusubukan mong “matutunang mahalin.” Na hindi sila nagkakamali: di ba nga naman, kung mali itong mga ito, e bakit pa ginagawa ng lahat at ng kapwa mo?

At sa mga huling tanong na iyan, diyan na tayo nagkakatalu-talo.

~O~O~O~O~O~

Paano pala kung mali ang mga ikinuwento sa iyo ng mga kamag-anak mo, ng mga magulang mo, ng mga kaibigan mo? Paano kung yung mga pinanghahawakan mong hindi mababali e makita mo pala biglang sira, hindi mapagkakatiwalaan? Paano kung pakiramdam mo niloko ka lang?

Maraming nang sumagot nito. Nagrebelde. Hindi na nakinig sa awtoridad. Itinapon ang buhay. O, sa mas “malalang paraan”, gaya ng sabi ng mga magulang at nakakatanda mo, at isa sa mga simpleng dahilan kung bakit ayaw ng mga kamag-anak mo o ng mga nakakatanda sa iyo na pumasok sa isang pampublikong paaralan o unibersidad: MAGING AKTIBISTA.

~O~O~O~

Bakit tayo takot na maging aktibista? Ano ba ang depinisyong itinuro nila satin ng aktibista? Mareklamo. Hindi sumusunod sa utos. Hindi nakikinig sa matinong usapan. Nanununog. Sasali sa NPA. Magiging kriminal. Mamamatay. Aaksayahin ang buhay sa pagrereklamong walang katuturan.

Sino nagsabi? Ang mga magulang mo na pinagkatiwalaan mong hindi nagsisinungaling sayo. Ang mga kaibigan mong tinuruan din ng mabubuting magulang. Ang administrasyon na pinagkatiwalaan mong hindi ka ginogoyo. Ang mga nakatataas sayong sinasabihan kang sundin lang ang dati mo nang ginagawa para gumanda at guminhawa ang buhay. Yung mga dati nang parte ng buhay mo. At siyempre, hindi mo iisiping nagkakamali sila. Hindi mo iisiping hindi nila pinag-isipan yun.

Pero sa totoo lang, sabihin man nilang pinag-isipan nila yun, kung wala silang pinag-isipang ihahambing doon, hindi talaga nila pinag-isipan yun. Kung sumunod-sunod na lang, hindi nila pinag-isipan yun. Hindi sa minamata ko sila, pero kailangan nila aminin yun: hindi nila pwede angkinin ang di nila alam. Kaya nga consuelo de bobo di ba: consuelo – pampanatag, panigurado. Bobo – hindi alam. Panigurado ng hindi alam. Kasi hindi mo nga pinag-isipan. At natatakot ka na pag pinag-isipan mo na, hindi ka na matatahimik sa buhay mo.

~O~O~O~

PERO BAKIT NGA BA MAY NAGIGING AKTIBISTA? May pinaglalaban, ito sasabihin nila. Madali sa kanilang bigkasin ang mga teoryang panlipunan, ang paniniwala sa di-pagkakapantay-pantay, ang eksploytasyon ng mga manggagawa’t mahihirap ng sistemang piyudal-kapitalista-burukr

ata-pasista (at iba pang label). Ang manawagan para sa pagbabago ng mga istrukturang panlipunan. Ang manawagan para sa isang himagsikan, isang digmang bayan. Basahin mo lang ang Philippine Society and Revolution (PSR/LRP o Lipunan at Rebolusyong Pilipino) ni Amado Guerrero (huwag na itangging si Jose Ma. Sison ito). Dahil ang rebolusyon ang tungo ng daigdig ngayon. Dahil ang tunay na lipunang para sa Pilipinas ay isang komunistang lipunan na pinagtatanggol ng Bagong Hukbong Bayan, na pinagtitipon ng Prente ng Pambansang Demokrasya, at pinangangasiwaan ng Partido Komunista ng Pilipinas. Daling i-label di ba? (Siyempre, hindi ko naman pangangasahan, mga kaibigang Kaliwa, mapa-RA o RJ, na ito lang yun; kinakalaban ko nga ang pagge-generalize.)

Pero hindi pa rin nasasagot ang tanong di ba: BAKIT? Kasi may kawalang-katarungan. Kasi iyong iniisip mo dati para sa sarili mo, naisip mo: bakit ako lang ang dapat makinabang sa mga biyaya ng mabuti’t maayos na buhay? Bakit parang hindi ko inisip kahit kailan na may kapwa ako na dapat ko paglingkuran. Bakit kailangan ko mabuhay at magkamal kung pwede namang simple lang ang buhay? Bakit kailangan ko sundin ang dikta ng merkado na bilhin ang ganito at ganyang bagay na hindi ko naman talaga kailangan? Bakit ko pagsusumakitan ang mangalap ng labis-labis sa kailangan ko e hindi ko na nga maisaayos at ma-enjoy ang mga bagay na mayroon na ako dati? Bakit ko aagawan ang iba na hindi na nga makakain ng perang gagamitin ko lang naman dahil natripan ko lang bumili ng isang kape sa Starbucks na umaabot ng P200+ pesos? Tangina mehn, kape, 200? E isang linggong hapunan na yun ng iba! Hindi ka ba nahihiya sa balat mo?

~O~O~O~

Madali rin naman sagutin itong rason na to e: hindi ko kasalanan iyon. Pinaghirapan ko to. Binigay to sakin ng magulang ko, ang pinaghirapan nila para sakin: bakit ko aaksayahin sa di ko kilala? Tamad sila kaya sila ganyan. Magsumikap sila! Hindi sila sumunod sa magulang nila e, hindi sila sumunod sa sistema e; dapat lang sa kanila yan!

Pero ang problema, hindi na sila ang may kasalanan, ang sistema mismo. Kung ang sistemang ito ay magpapayaman lamang sa dati nang meron at iiwan sa kangkungan ang milyun-milyong nahihirapan, palagay mo ba patas yun? Di rin ba sila taong kagaya mo? Wala rin ba sila karapatan sa mga bagay na tinatamasa mo na dati pa, sila na hindi nakaranas nito kahit minsan?

~O~O~O~

Iisipin ko nakunsiyensiya ka na sa sinabi ko: kung hindi pa, patapusin mo muna ako tapos saka ka magsulat sa comments section. Pero iisipin mo rin: oo, tama, hindi makatarungan, kailangan baguhin. Pero may mga pinoprotektahan din ako e. Gusto kong maayos ang pamilya ko. Wala akong panahon baguhin ang lipunan dahil may tiyan akong pakakainin. At siyempre, yun namang mga aktibistang kilala na natin, tutuyain ka. Isa kang walang-kwentang petiburgis. Isa kang makasarili. Isinusumpa ka ng bayang nag-aruga sayo, at humanda ka sa paghihiganti ng prente. Kumbaga, dahil hindi ka lang umayon, kalaban ka na nila. (Mga kaibigang Kaliwa na makakabasa nito, huwag niyo itangging hindi niyo inisip to. Baka nag-iba ang panahon: sabihan niyo ako).

Pero nanatili doon ang tensyon ng mamamayan sa politika’t lipunan. Susunod na lang tayo sa takbo ng kasalukuyang sistema dahil komportable, dahil ligtas, dahil kahit papaano may kinikita. Ang sumasalunga, itinatakwil ng lipunan. Hinahabol na parang hayop. Pinapatay ng Estado. Ang aktibista naman, ipangangalandakan sa mundo na siya lang ang nakakaintindi sa lipunan. Na dapat mo siya pakinggan at kapag hindi ka nakinig, pasensyahan na lang, wala na kayo ugnayan. Dahil nakamarkado ka na sa takbo ng isip niya. Tinutuya ka dahil hindi mo kaya magsakripisyo nang higit para sa bayang tinatawag ang tulong mo. Walang pinagkaiba sa sinabi ni John F. Kennedy: “Huwag mo tanungin kung ano ang magagawa ng bayan mo para sa iyo, kundi ano ang magagawa mo para sa bayan.”

Pero hindi ba yun nga ang punto kung bakit may naghimagsik sa simula pa lang: kais nga gutom ang marami? Kung yung gutom na yun e masasabit sa laban sa pagpapalaya, hindi kaya nagkakamali? Kung yung nais bigyan ng kalayaan mula sa mga tali ng buhay niya e hindi makumbinsing nakatali siya kaya siya hindi malaya, hindi kaya may problema din ang nagsasalita? Hindi rin kaya sa sobra namang pagpapahalaga sa pagkilos para sa pagkilos, hindi na swak sa orihinal na layuning magpalaya?

Siyempre, sa mga nanghinawa na sa walang-isip na pagkilos na kinahinatnan ng mga kilusang ito, sinabi na natin: mag-isip muna tayo ng tamang gawin. Huwag muna tayo kumilos. Pabayaan muna natin na ganyan tapos saka tayo lumusong kapag alam na talaga natin ang gagawin. Pero ang tanong: sigurado ka ba talaga na alam mo kung kailan ang tamang araw na darating? Katapusan na ng buhay mo hindi ka pa kumikilos, kahit yung paun ti-unting tinatawag mong “neo-liberal,” “dole-out,” at kung ano pang ek-ek?

~O~O~O~

Nananatili yung tanong. Nananatili ang takbo ng buhay mo. Nananatili ka sa isang kalagayang ang ipinagmamalaking halaga ng lipunang ginagalawan mo ay kung sino ang makakakuha ng pinakamarami. Kung sino ang makakapagkamit ng magandang buhay. Itinuturing niyang tanga at masyadong mabait ang mag-iisip ng kapakanan ng kapwa, kahit ipinagmamalaki niya na sumasampalataya siya sa isang relihiyon na ang tinuturo ay ibigin ang kapwa na gaya ng sa kanyang sarili.

Babangon ka sa umaga, mag-aayos ng gamit, tutungo sa kung ano man ang gawaing ipinagpapalagay mong siyang tunay na dapat takbuhin ng buhay mo.

Kung nananatili kang nasa “safe-side,” nabubuhay ka para sa iyong sarili, at kahit pumupunta ka sa simbahan at kinakanta mo na “walang sinuman ang nabubuhay para sa sarili lamang,” sinong niloko mo?

Kung nananatili kang kumikilos para sa pagbabago ng lipunan nguni’t nananatili ka sa iisang pananaw at perspektiba, na wala kang paggalang sa pananaw ng iba at ipagpapalagay mong lagi kang mas may alam ka sa kanila, sinong makukumbinsi mo?

Anuman ang ginagawa mo iniisip mo nakakatulong ka sa pagtakbo ng makina ng lipunang ito. O kaya nakakatulong ka sa paglikha ng bagong makina ng lipunang ito. Pero ang tanong: kelangan ba talaga natin ng makinang nagpapatakbo sa lahat na lang ng aspeto ng buhay natin? Kailan ka titigil saglit at iisipin mo naman: hindi lang ako ang narito. Hindi lang ang mga nakikita ko ang kasama ko sa mundo. May kasama ako. At hindi lang yung iniisip ko o itinuturing kong kasama ko ang tunay na kasama ko.

Kailan mo iisiping magpahinga kahit minsan? Yung pahingang nagbibigay ng linaw sa lahat ng ginawa mo dati, ginagawa mo ngayon, at posibleng makatulong sayo sa paggawa mo bukas? Yung masasabi mong “kahit hindi sigurado, alam ko may katuwiran ang ginagawa ko. Lundagin mo beybeh!”

Tama Na Party: Maraming Tiyanak Baby

(Prologue: At sa wakas, nagtinta na ang utak ko.

Nitong mga nakakaraang buwan para bang napakahirap magsulat [o, kung magsusulat ka man, parang walang taga sa damdamin, walang pagpapahalaga talaga, walang pagtataya]. Parang napakahirap pigain at/o ilabas ang mga bagay na ang akala mo dati mo nang alam, dati mo nang naiintindihan, dati mo namang kayang sabihin nang walang alinlangan. Kung tutuusin, ang mga dating mahahabang rant at/o pagpapahayag ng ideya, damdamin, etc. ay nauwi sa bigla-biglang bugso ng damdamin sa Plurk, pagsipi sa mga binabasa kong kung sinu-sino nang patay na tao sa Facebook, at tandisang pagkabagoong ng aking isiping kritikal. Para bang naka-life support ang utak ko nitong nakaraang tatlong buwan at ang nakapagpanatili lamang sa aking paki sa mga nangyayari sa aking paligid ay ang mga nakatatanda’t mga tagapaggabay sa Kagawaran ng Agham Politikal, ang mga kapatnugutan sa Matanglawin at ang mga kakilalang paminsan-minsa’y pinararaket ako sa Paaralan ng Pamamahala.

Siguro special thanks sa aking mga itinuring nang mga political parents na sina Ma’am Joy Aceron at Sir Kiko Isaac (peminista ako, bakit?), sa revolutionary counsel nina Sir RR Rañeses, Sir Arjan Aguirre, Sir Gino Trinidad, Boss Rosselle Tugade at Master Biboy Alimangohan (mga kainuman, tagapayo, tagahubog ng pagtanaw sa politika at tsismis, steady supply ng second-hand smoke, at palaging tinatanong sakin ang normative question na “nakakain ba yan?”), sa mag-anak ni Karen Mae Cruz at Phillip Recentes (na pinaglalabasan ko ng mga singaw sa utak at hinihingan ng payo), ang Block I1 at I na nagpapakita saking may pag-asa pa rin pala ang isang nabulok na utak na gaya ng sa akin, ang Block II na lagi’t lagi akong binibigyan ng hamon na sumabay at/o umigpaw, ang Matanglawin na nagtitiwala pa rin sa aking kakayanang ayusin ang sirang cabinet (matatapos na po!), ang Ateneo College Ministry Group na may tiwala pa rin sa aking kakayanang maglingkod sa harap ng dambana, kay Padre Luis David at G. Patrick Momah para sa isang taon ng pagsigang sa aking utak kay Michel Foucault at Hannah Arendt, kay Dr. Benjamin Tolosa na hindi na kailangan ng pagpapaliwanag, sa Legal Network for Truthful Elections na alam kong binigyan ako ng marmaing bigay sa kabila ng aking mga walang-wawang pagkukulang, sa mga manong guard ng aking tinutuluyan na walang-sawang bumabati sa akin sa pag-alis at pag-uwi na para ko nang mga tatay, at sa aking suking binibilhan ng mangga. May utang pa akong dalawang kilo sa kanya.)

~O~O~O~

Alam kong maraming tuwang-tuwa sa atin nang masaksiha’t marinig natin ang isang bagong administrasyon at ang pangako ng isang bagong pagtalad tungo sa daang matuwid na ibinandila ng ating bagong Pangulong Benigno “Noynoy” Aquino III. Maraming kabataan siguro ang ngayon pa lang nakarinig ng isang Pangulong nagsasalita na tunay na pinalakpakan at pinagtitiwalaan ng sambayanang nakakapagsalita, na malamang ay naikukwento lamang sa inyo ng inyong mga guro sa HeKaSi tuwing pinag-uusapan si Ramon Magsaysay o maski ang kanyang inang si Corazon Cojuangco-Aquino. Sabi nga ng marami, isang bagong kabanata, isang bagong pagkakataon, isang bagong Pilipinas.

At siyempre, ang sinasabi ng pinakamarami ang siyang pinaka-hindi dapat pagtiwalaan. Oo, tunog elitista yun, pero patapusin niyo ako.

Marami sa atin ang may tendensiyang magpakasaya tuwing tayo’y makakakamit ng maliliit na tagumpay. Sa totoo nga lang, sinabi na dati pa ni Nick Joaquin na ang ating kasaysaya’y isang kasaysayan kung saan napakalaki ng papel ng mga piging. Na siyang supposedly ay pinag-uugatan ng ating fixation sa mga pista sa puntong ipag-uutang pa natin ang siyang ipampipista kahit malubog sa utang at hindi na mabayad-bayaran. Na kung tutuusin ang ating mga dinadakilang rebolusyon ng 1986 at 2001 ay sobrang parang katuwaan lang, na iilan lang ang namatay, kaya parang chipipay sa ilan ang napanalunan nating “demokrasya,” at dahil doon ay parang binabale-wala na ng kasalukuyang henerasyon (at ng ating mga kaibigang taxi driver) na mas ok pa yata ang mamuhay sa ilalim ng isang diktadurya. Siyempre, insulto naman ang sinabi kong iyon sa libu-libong pinatay ng rehimeng Marcos, pero sa totoo lang, minsan may appeal yung sinabi ng RAM na walang value ang iyong kinakamit na panlipunang pagbabago kung wala kang itinaya. Preferably, dugo. O sa panitik ni Simoun:

Ano ang kamatayan? Kawalan, o isang panaginip? Maihahambing ba ang mga katatakutan nito sa mga paghihirap ng isang isinumpang salinlahi? Kailangang wasakin ang kasamaan, patayin ang dragon at paliguin ang bagong bayan sa dugo nito upang sila’y lumakas at di-magugupo. Ano pa ba ang batas ng kalikasan, ang batas ng pag-aalit kung saan ang mahihina’y dapat malipol upang ang mga walang-silbing lipi’y di magtagal at nang di bumalik ang takbo ng mga nilikha? Tama na ang mga pambinabaeng pagdidili-dili! Sundin ang mga batas na ito, payabungin sila, at tataba ang lupa habang lalong nadidiligan ng dugo, at ang mga trono’y lalong titibay habang sila’y nakasandig sa mga krimen at bangkay! Huwag nang magduda, huwag mag-alinlangan! Ano ang sakit ng kamatayan? Isang saglit na damdamin, marahil nakakalito, marahil kasiya-siya, tulad ng paggising mula sa paghimbing. Ano ang winawasak? Kasamaan, pagdurusa – mga mahihinang damo, upang palitan sila ng magagandang tanim. Tinatawag mo ba iyang pagwasak? Dapat ito tawaging paglikha, paggawa, pagkandili, pagbuhay!

Pero ewan. Supposedly pinanghahawakan ko ang paninindigan ng sosyalistang demokrasya (hindi sosyalera¸ putek, alisin mo ang fluffy-shit na napupulot mo sa Starbucks, Rockwell o Emba). Na ang pakikibaka’t pagsusulong ng pagbabago ay sa pamamagitan ngpagsasalita, diyalogo, diskurso at pakikibahagi sa parlamentaryo ng lansangan. Na lahat ay madadaan sa salitaan at diskurso. Na ang tanging paraan ng dahas na puwede nating paghugutan ng lakas para lumaban ay ang ay dahas ng mga salita. Dahil sabi nga ni Napoleon, mas nakakatakot harapin ang isang diyaryo kesa sandaang kanyon.

Pero parang kulang e. Parang may mga tao talagang hindi dapat patawarin. Kumbaga sabi nga na “may mga hindi mapapatawad ang Espiritu Santo,” mayroon ding mga bagay na hindi tayo dapat patawarin kung tunay tayong Kristiyano at naniniwala sa katarungan.

Kagaya ni Gloria Macapagal Arroyo. Kagaya ng lahat ng mga kupal na trapong tinutularan ngayon ni Manny Pacquiao (siyempre, pwedeng-pwede natin idaan sa dirkurso ang pangangailangan sa mga trapo o etikong trapo sa pagpapanatili ng demokratikong espasyo). Ewan. Para bang may pakiramdam ka na sa mga ganitong panahon “hindi na sapat ang mga reporma at mga paki.” Kumbaga, sa etika ng MAGIS na sa malaking hamon ay higit na malaking tugon, ang isang malaki’t tandisang pambabalahura ay dapat gantihin ng higit pang pambabalahura sa mga maysalang kalaban ng bayan.

Kasi, isipin mo naman, ang sarap pakinggan nitong mga salitang to nung Miyerkules di ba?

Kayo ba ay minsan ring nalimutan ng pamahalaang inyong iniluklok sa puwesto? Ako rin. Kayo ba ay nagtiis na sa trapiko para lamang masingitan ng isang naghahari-hariang de-wangwang sa kalsada? Ako rin. Kayo ba ay sawang-sawa na sa pamahalaang sa halip na magsilbi sa taumbayan ay kailangan pa nila itong pagpasensiyahan at tiisin? Ako rin.

…

Kami ay narito para magsilbi at hindi para maghari. Ang mandato ninyo sa amin ay pagbabago – isang malinaw na utos para ayusin ang gobyerno at lipunan mula sa pamahalaang iilan lamang ang nakikinabang tungo sa isang pamahalaang kabutihan ng mamamayan ang pinangangalagaan.

Ang mandatong ito ay isa kung saan kayo at ang inyong pangulo ay nagkasundo para sa pagbabago – isang paninindigan na ipinangako ko noong kampanya at tinanggap ninyo noong araw ng halalan.

Sigaw natin noong kampanya: “Kung walang corrupt, walang mahirap.” Hindi lamang ito pang slogan o pang poster – ito ang mga prinsipyong tinatayuan at nagsisilbing batayan ng ating administrasyon.

…

Binuhay natin ang diwa ng people power noong kampanya. Ipagpatuloy natin ito tungo sa tuwid at tapat na pamamahala. Ang naniniwala sa people power ay nakatuon sa kapwa at hindi sa sarili.

Sa mga nang-api sa akin, kaya ko kayong patawarin, at pinapatawad ko na kayo. Sa mga nang-api sa sambayanan, wala akong karapatan na limutin ang inyong mga kasalanan.

To those who are talking about reconciliation, if they mean that they would like us to simply forget about the wrongs that they have committed in the past, we have this to say: there can be no reconciliation without justice. Sa paglimot ng pagkakasala, sinisigurado mong mauulit muli ang mga pagkakasalang ito.

Mga ilang ulit na rin naibahagi ni Prof. Ambeth Ocampo: “History does not repeat itself: we repeat history.” (Hindi inuulit ng kasaysayan ang kanyang sarili; tayo ang umuulit sa kasaysayan.) Medyo hindi ko magawang maging kampante na magagawa natin ang mga pagbabagong ito habang nakaamba ang punyetang balitang ito:

The former President and her son, Camarines Sur Rep. Diosdado Arroyo, filed House Resolution No. 8 calling for a constitutional convention (Concon) to propose amendments to the 1987 Constitution.

…

“We are aware that her heart has always been to amend the Constitution. That is not a surprise, that is something we will deal with together with our partners in the House,” presidential spokesperson Edwin Lacierda told reporters. “It is something that we are not bothered with, it is something we expected from the start.”

Lacierda said that Cha-cha was a “matter of numbers in Congress” and that if the Aquino administration succeeded in convincing members of the House that amending the Constitution would be untimely, “then that will be dead in the water.”

“Gloria is trying to test the waters,” said Ramon Casiple, executive director of the Institute for Political and Electoral Reforms. “It’s one way of polling members of the House and find out whether she still has the numbers.”

“Her proposal to change the Constitution could be a rallying point for congressmen who will not get positions under the Liberal Party-led House leadership,” Casiple said.

Other analysts said that while the Arroyo resolution posed no direct threat to the presidency of Benigno Aquino III, an early debate on Cha-cha could tie down Aquino’s legislative agenda at a time when he needs his reform program to take off.

…

House Resolution No. 8 states that the various proposals put forward to change the Constitution are vital to addressing the people’s needs and to making the country globally competitive.
It says the changes are best achieved through the least controversial method—the constitutional convention. The other prescribed modes for revising the Charter are through a constituent assembly and through a people’s initiative.

“Calling for a constitutional convention to propose amendments or revisions of the Constitution is the least divisive and the most transparent, exhaustive and democratic means of implementing constitutional reforms,” the resolution states.

“The ... Constitution contains certain provisions which have outlived their purpose and need to be revisited to institute much-needed socioeconomic and political reforms,” it adds.

Electing delegates to the Concon would also allay concerns that sitting officials would just want to take advantage of the constitutional changes.

“To dispel fears of promoting any vested interests among the incumbent elected officials, the election of delegates to the constitutional convention is necessary and desirable,” the resolution says.

…

Bayan Muna party-list Rep. Teodoro Casiño said that Arroyo’s move was cause for alarm, adding the threat of her eventually becoming a prime minister remained because lawmakers might just back her resolution to gain more power for themselves.

“That’s precisely one of the reasons she ran for Congress. The cat is out of the bag,” Casiño said.

“Remember, most congressmen want Cha-cha in order to abolish the Senate and make Congress more powerful.”

Another Liberal Party stalwart, Mandaluyong Rep. Neptali Gonzales, is proposing that the question of whether there should be a constitutional convention in the first place should be thrown to the people in a referendum.

“Let’s relieve Congress of this issue,” Gonzales said. “If the people say they don’t want (a constitutional convention), let’s stop it. If they say yes, we push for it with a new measure.”

Sige, given, kinatawan na lamang ng Pampanga si Arroyo. Malaki ang dipirensya ng kapangyarihan niya noon bilang Pangulo at ngayong nasa Kongreso lamang siya. Pero kailangan pa ba nating harapin ito? Gusto ba talaga natin ang ganitong proposisyon? Tinanong ba talaga ang Pampanga ukol dito? Siyempre, gaya ng Ilocos na “hindi bibitiw ang loyalty” kay Apo, ganoon nga siguro ang takbo ng sikmura ng mga tao doon ngayon. Kahit ba sabihin ni Frederic Schaffer na ang paglalatag ng repormismo at “clean and honest election” ay kadalasan nakakainsulto sa sensibilidad ng mga mahihirap (na naniniwala sa politika ng pakikipag-ugnayan at palitan ng mga kagamitan sa pagkakaibigan, na swak naman sa sinabi ni Aristoteles), ito ba talaga ang gusto ng mamamayan? Gusto ba talaga nila ang baguhin ang porma ng konstitusyon na inilalatag ng isang partidong matagal na nilang gustong paalisin sa poder? Paano natin matutulungan ang ating Pangulong makapagsimula tayong lahat sa landas na matuwid kung ang mga “kinatawan” natin ay ang mga datihang ungas pa rin?

Minsan, marami talagang interesanteng bagay sa proposisyon ng “good governance,” pero hangga’t hindi nito nagagawang mailatag ang mga talagang nais at kailangan ng mamamayan, anti-demokratiko pa ring paraan ng pagpapatakbo ito. At dapat lang sigurong isuka na natin ang pagkukumpara natin sa Singapore sa ating mga sarili: lungsod lang yan! Mas malaki pa nga ang Makati diyan e (isa pa siguro sa mga dahilan kung bakit nga nanalo si Binay).

Hindi madali ang baguhin ang isang lipunan: sure, Rome wasn’t built in a day. Pero parang hindi rin yata ayos na lumaban tayo na ang dala lang natin ay salita at mga reporma. May natitira pa rin sa aking damdamin na ang isang sambayanang handang manglipol at magbubo ng dugo ng mang-aapi (maski kababayan pa niya ito) lamang ang may kakayanang magtagal bilang demokrasya. Yung sinabi ni Padre Florentino sa panulat ni Rizal: “kapag ang sambayanan ay di handa, kapag lumaban ito sa pamamagitan ng panlilinlang at dahas, nang walang malinaw na pag-unawa sa kanyang ginagawa, mabibigo ang mga pinakamatatalinong panukala. At mabuti na ngang mabigo, dahil bakit mo ipapakasal ang babae sa lalake kung hindi niya ito lubusang mahal, kung hindi siya handang mamatay para sa kanya?”

Pero baka mainit lang ang ulo ko. Takot ako dahil mayroon ngayong posibleng makapagpadala ng pagbabago na haharangan na naman ng mga anti-politikal na elemento. Takot ako dahil pagod na pagod na ang mamamayan at ayoko nang mabigo sila sa kanilang mga pangarap. Dahil sa mga ganitong pagkakataon, kapag nabigo pa ang anumang layon sa reporma, dalawa ang puwede nating hantungan: ang mapilitang lisanin ang bansang ito at ang identidad na Pilipino, o ang tumungo sa larangan na may dalang tabak, rebolber, sumpak, tirador, boga, pillbox at molotob.

Molotob. Kaunting kibot lang ng kabiguan, baka magtapon na ako nito. At ang mga taong pagod na na pipiliin ang mamatay na lumalaban.

~O~O~O~

(Postscript: Ewan ko lang: antagal ko rin hindi nakapagsulat dahil hindi ko alam kung ano talaga ang dapat sabihin. Actually humaba lang ito dahil sa mga news clippings, pero nakita niyo naman na sa puntong ito ng buhay ko hindi ko talaga alam kung papaano haharapin ang mga posibleng panganib na haharapin nating mga lumalaban para sa tunay na pagpapatatag ng demokrasya. Baka senior syndrome lang din ito.)

PROMO (At Dahil Minsan, Torpe Lang Talaga Ako)

Bukas, may event kasama ang Matanglawin, The Assembly at Sanggunian ATF 2010, ang AUTOMAYHEM. Bilang hosted ito ng mga kaibigan natin sa Political Science classes na PoS 100 under Mr. Arjan Aguirre, sa ika-4:00 ng hapon, inaanyayahan ang lahat magtungo sa Leong Hall Auditorium. Kung interesado ka malaman kung talagang "iba na ngayon" ang konsepto ng halalan sa Pilipinas, pumunta ka na.

AUTOMAYHEM?
ATENEO STUDENTS’ FORUM ON THE AUTOMATED ELECTION

May 17, 2010, Monday
4:00-6:00pm
Leong Hall Auditorium
Ricardo & Dr. Rosita Leong Hall
Ateneo de Manila University
Loyola Heights, Quezon City

KUKUMBINSHIN KA NAMING HINDI.

Special feature dito ang mga kaibigan nating sina Gerald Pascua at Leiron Martija, kasama ang ginagalang na Atty. Carlos Medina ng ating pinagtatrabahuhang Legal Network for Truthful Elections. SAMA NA, MAGSALITA!

~O~O~O~

Obviously, alam ng marami na hindi gumagana ang utak ko the way it used to be. At siguro matatapos lang ito kapag nabili ko na ang libro ni Alan Navarra na GIRL TROUBLE. Quoting from pp. 100-101:

GIRL TROUBLE: Required Reading Para sa Lahat ng NGSB, Mga Basted, at Mga Binigo

I can’t marry a rich girl because she only cleans up because she has issues.
I can’t marry a poor girl. She doesn’t need to clean because she don’t got stuff; I’ll have to buy it for her.
I can’t love a military or a rebel girl because they grown old killing a lot of people or die young fighting a war she does not understand.
I can’t love a free spirit, because she’ll leave.
Can’t marry a homebody because she’ll never leave.
Can’t love a health buff because she won’t stop buffing.
Can’t marry the fat one because she’ll never stop eating.
Can’t love the artist because she loves her art.
Can’t marry the university girl because she wants a university boy.
Can’t get down with the butcher because she stinks.
Can’t be with an achiever because she’s too square to try anything new.
The overachiever doesn’t have the time.
The underachiever just doesn’t.
The failure gets left behind.
The loyal one is a bore.
The honest ones are stone cold bitches.

Bonnie. Len. Dane. Gara. Berry. Shale. French. Melen. She. Che. Fe. Je. Me-Ann. Ness. Cora. Anch. Vita. Dita…

Mga putangina ninyong lahat, iniwan niyo ako.

(insert the song "Lost Without Your Love" Here)

~O~O~O~

Yeah, I have to admit it, masyadong naging cathartic ang nakaraang 2 buwan. Masyadong maraming perspektibang lumipad mula sa aking kaisipan. Masyadong maraming pagkakamaling nagawa at mga tamang pinaplanong pamplantsa ng gusot. Masyadong malungkot, masyadong halakhakan. Masyadong matamis, masyadong simpait ng dugong lumabas mula sa sinaksak na atay. Masyadong nakakawalang gana. Masyadong nagbibigay pag-asa.

Ika nga ni Joey Ayala, magkabilaan ang mundo. Hindi nga naman nawawala ang tunggalian sa loob ng mundo sabi ni Lolo Pepe. Isipin mo nga naman, kung natatapos ang tunggalian, kung talagang puwedeng lutasin ang mga suliranin nating lahat ng iisang tao pa lamang, ano pa ang silbi ng mabuhay? Ano pa ang silbi ng utak na ibinigay sa iyo kung sasayangin mo sa pagkatanga lamang? Aanhin mo pa ang bisig na binigay sa yo kung hindi ka rin naman kikilos. Para sa'n pang mga galos mo kung titiklop ka lang?

~O~O~O~

You focus on the trivial and lose sight of what's most important. Change is impossible in this fog of ignorance. How can we evolve when regulation is all we know? - Uchiha Itachi (うちはイタチ).

Oo na, promise, magsusulat na ulit ako ng mas matino. Marami kasi akong iniipon. O baka naman rin kasi wala nang maiipon. Sino ba puwedeng pumiga sakin?

"Beyond the Spectacle?": Debunking Popular Notions About Elections

(Foreword: this is probably the most rambling thinkpiece about electoral practice I have written. Apologies for crude rhetoric.)

With the campaign period for the 2010 Philippine elections kicking into high gear, one might be prone to the pessimistic notions which Jessica Zafra has outlined so succinctly in her Pinoy Elections: A Guide for the Dismayado. To paraphrase: "we are governed by actors and entertained by politicians." In a sense, I doubt much of our desensitised populaiton would be dissuaded of their notion that politics and artists are of different breeds: one only needs to visit any forum that would host opinions on the upcoming polls to see gems of cynicism such as the following:

Interchangebable nga lang sila; Politics at Showbiz.

Diba may MMFF parade ang mga stars, may Campaign sorties din naman ang mga Politiko. Pareho lang.

Umaakting den naman silang pareho, sa parehong manonood din.

may mga tsismis silang pareho. covered by media of course.

kung may talent fee ang mga artist at bonus kung kumita ang pelikula, sa politics, may pork barrel at kickback pag may projects.

Pabong-gahan sila ng damit, kotse at bahay.

PArehong-pareho.

Coming from the tradition of Political Science, such a sweeping statement (written in horrible grammar, no less), despite being something I believed in my childhood, nonetheless makes my blood boil. For one who is striving to understand the discipline of people's interactions with each other, together with harmonization of interests, to call politics akin to a "pabitin for the elite" is a grave insult to millenia of free thinking. Nonetheless, I cannot but admit that people cannot be blamed if they think this way simply because what we have are residual institutions devoid of their former glories.

Then again, nothing could be solved with moping and pining for "innocence lost." True, what our government and political institutions have come to are definitely not what is expected of an ideal democratic institution, but perhaps the root of problem is that we ourselves are not made to appreciate what democracy even means in the first place. It might be helpful, perhaps, if we would look at most of the time-old snippets we would here in our families and communities whenever issues of political significance arise, and then see why they are not conducive for "citizen-like" bearing:

1) "Ang iboboto ko yung nakukuha ang kiliti ko."

Most of us who speak of who our candidates will be are prone to joining the bandwagon of who is the most popular or the most "populist." This most likely explains (at face value) why Senator Benigno "Noynoy" Aquino III and Sen. Manuel "Manny" Villar, Jr. are leading in the polls. Supposedly, those who embody the people's aspirations are the ones we should go into office. However, corollary to these beliefs is the notion that once these candidates are placed into power, we already have the freedom to bash them when we want to, simply by being suspicious of their "incumbency."

Some academics and pretenders to political analysis usually share the hypothesis that it is almost a sociological construct born out of almost 400 years of colonization, this tendency to "up one over our masters" as a coping mechanism of oppressive circumstances. Most believers of the class struggle hypothesis (somewhat erroneously lumped into the umbrella term "Marxists") would also claim that this is an expected by product of the continuous slow mobilization of the working class to overthrow "unjust elite domination." More often than not, these arguments sound rational enough to a generation who was not raised on critical thinking, but even a few doses of common sense can debunk them.

To actually believe that the price of a vote is simply one's projection to populism or "populist" interests is definitely dangerous, something almost bordering to totalitarian domination no better than Hitler's fascist rule or Stalin's reconfiguration of the Soviet Union. Political theorist Hannah Arendt, in her monumental work The Origins of Totalitarianism would condemn such:

The masses share with the mob only one characteristic,namely, that both stand outside all social ramifications and normal political representation. The masses do not inherit, as the mob does—albeit in a
perverted form—the standards and attitudes of the dominating class, but reflect and somehow pervert the standards and attitudes toward public affairs of all classes. The standards of the mass man were determined not only and not even primarily by the specific class to which he had once belonged, but rather by all-pervasive influences and convictions which were tacitly and inarticulately shared by all classes of society alike. (Arendt 1958, 314).

What drives people to an understanding that elections is a mere giving off of interest to the one which he can identify most is a product of a rejection of individuality, the fetish for "being as same as most people" which kills off any impetus for creativity and innovation. This is most likely the reason why despite countless public presidential forums people are not convinced that their vote is worth committing to someone. The more candidates' platforms are becoming more identical to each other is a signal that the democratic system is unhealthy and mediocre. In fact this the complaint of Senator Aquino regarding the forums he attends to. To paraphrase: "Puro naman pagpapalakihan lang ang ginagawa namin dito: hindi pinag-uusapan ang mga isyu."

This is precisely the problem: issues are not being tackled, mostly because people have been taught to be desensitized by issues. What is the most important value fetishized by candidates is the simple delivery of services: food, housing and jobs (which is what almost all, but most importantly Senator Villar, puts forward as their sole agenda). This is basically national housekeeping, which should be undertaken by a bureaucracy and not be put to question. The moment we begin thinking of washing our hands from public responsibility as mentioned in the film Network ("Please, at least leave us alone in our living rooms. Let me have my toaster and my TV and my steel-belted radials and I won't say anything. Just leave us alone!"), we already know citizenship is dying. And this is likely something we can blame on the egocentric elites who find it expedient that the masses remain ignorant, but we are getting ahead of ourselves.

2) "Bakit mo iboboto iyan e hindi naman iyan mananalo?"

Perhaps we are committing and error when we follow the idea of "politics of convenience." This is the rhetoric people have about OMB Chairman Edu Manzano's affiliation with Lakas-Kampi CMD, lamenting how he would top the polls if he was a Liberal senator. This even extends to the standard-bearer Gilbert Teodoro, who supposedly is an ideal candidate if not for his affiliation with the incumbent Gloria Macapagal-Arroyo, who statistically and rhetorically is the most unpopular president than the unlamented dictator Ferdinand Marcos. (Not that we sanction the growing rhetoric that Marcos was actually a good president; that statement is outrageously stupid and is a different matter.)

If Lakas-Kampi CMD holds the ideological underpinnings and program of governance a candidate believes, then so be it: let the candidate stand for what he/she believes in. Politics is about standing up for one's principles and then moving around your limitations to push them through. If we are mad at personality-centered politics with candidates marketing only themselves and not the stands of the party, are we not making the same error of judgment by becoming personality-centered ourselves and not looking at the arguments of these parties? It is definitely true, political participation is a matter of investing oneself and convincing other people to what you believe in in the practice of elenchus, but relying on personal charisma alone is not healthy in promoting a thinking electorate.

There are values for tradition and myth-making in political participation: this is why the argument about Senator Aquino not having any original platform and simply riding on the names of his deceased forebears does not hold. As postmodernist thought will hold, why destroy the old wheel and make a new one if it is still workable? If the history of people power is still a potent weapon of democratization, why should we not hold on to it? Why believe the discredited neo-liberal dialectic of the Arroyo administration which foists the bogey of "stunted development" if another EDSA Revolution occurs? The obsession for modernization as rhetoric and sacrificing what is held dear by the people is totalitarian, if not at the very least emasculating for the demos.

3) Bakit ka pa sasali sa halalang ito, pare-pareho lang naman sila, sayang lang ang boto mo?

To immediately presume that electoral practice is a futile practice due to the inevitable fact that it will always be the "old players" who will figure in elections is, once again, a non-democratic and anti-political practice which has disastrous consequences for public participation. True, these players have interests counter to the values of the general population, but then again the value of political participation is in the strength to continuously speak out one's rights and advance one's interest in conjunction (if not effective suppression) of the aforementioned anti-people interests, achieved through the negotiation table and parameters people agree upon, if only to assert their participation in the community. To paraphrase once again Hannah Arendt in an interview with Roger Errera, departing from the relatively-modern understanding of the nation-state (which as a construct of modernity is questionable in itself), a country is united not by heritage, not by memory or shared origins, and not even by whether one is native or not: it is united by consent to the Constitution it values. In valuing this Constitution, one professes to a desire to participate in governance, in developing oneself as a person who wishes to be a figure that has contributed to the welfare of the public space while allowing for the advancement of private pursuits, but only insofar as it supports the public space.

In quoting noted Neo-Marxist academic Nicos Poulantzas, who wrote in the New Left Review Vol I No. 58, one of the contestations regarding the capitalist state is about how "the fundamental contradiction of the capitalist system, according to Marx, is not at all a contradiction between its social character and its ‘private purpose’, but a contradiction between the socialization of productive forces and their private appropriation. (Poulantzas 1969, 71). Political participation, despite its value for tradition and structures, nonetheless should be able to articulate itself in other avenues available to maximize mobilization and capturing public interest. It is, after all, not about who gets what, but who convinces everyone better in the shared language.

It would be therefore to our benefit as a population if we do understand the spectacle that unfolds before us, but nonetheless do not fully give in to our suspension of disbelief and see what occurs before our very eyes as an automatic signal to just drop our votes and leave it at that. To have a fully appreciative participation in the electoral process, one has to be willing to go out of one's comfort zone and engage every one who wishes to "serve" in the public space by asking them questions that matter, issues of justice and legitimacy, while keeping a tacit understanding that national housekeeping is important but not paramount above establishing a livable space for all.

READ.

SPEAK OUT.

GO BEYOND THE BUZZWORDS AND ADVERTISEMENTS.

Take your vote as a ticket, and leave it at that. Be exhilirated, but not intoxicated.

What matters now is HOW YOU WILL MAKE SURE THE CAPTAIN YOU CHOSE TO PILOT THE TRAIN OF STATE IS RESPONSIBLE ENOUGH TO NOT LET IT DISLODGE FROM THE TRACKS AND RUN PEOPLE INTO THE ABYSS.


"Beyond the Spectacle?": Debunking Popular Notions About Elections by Hansley A. Juliano is licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 Philippines License.
Based on a work at kalisnglawin.blogspot.com.

Why I Still Hope For a Youth Revolution

Frankly, I have not been into writing much lately. Most of you know that I have been so bogged down by ideas and responsibilities and much shit has hit so many fans recently. However, they say that the Muse of Writing does drop by sometimes to give you a pinch and turn out some ideas sifting in your brain for a long time.

The following writing after the video jump is my response to the video "Lost Generation" by AARP, which was assigned as a point of discussion for our Th 131 discussion under Ms. Maria Elisa Borja. This is actually raw me: all my idealism bottled up and tempered by discourse waiting to explode for such a long time. Sure, they are not what you would expect to hear of me if you read my writings for about a year now, but I recall them.

I've come across these inspirational "bad pessimists then reverse to be optimist" messages for quite a while. On a formalist note, they look good. But it does not end there.

Now, on to my idea on this. I don't know if anyone will respond to this, this is quite long.

There are many grave problems that face the world that, more often than not, we are prone to just take them in stride, following the life-saving trait of the chameleon. We follow the conditions by which we find ourselves in to make us more pleasable, more acceptable to our societal constructs and the values of the world we were born in. "When in Rome, do what the Romans do, right?" I have had many elders telling me these since I was a child: "matuto kang makibagay. You cannot bend everyone to your will, let them be." Not one of us got the message of Rizal about the story of the moth and the flame: "the flame, though dangerous, is worth dying for."

Yes, they have promoted "stable societies." And they also have fueled lynch mobs.

True, I would not deny it, the youth are becoming more and more, at face value, apathetic and lethargic. They have elected to be more on the safe side, the side of authority, the good life. And in more ways than one, they are proud of it. They think of it as their privilege to be beyond issues of political participation because they have no stake in it, because they are of those sectors which do not have any supposed NEED, I stress, NEED to speak out against injustices and the problems of people. And they even have the gall to speak of them being among the Silent Majority, those who are content with the world as it is as if creation is so beautiful it ended at the seventh day when God rested, not knowing that they forebears have done every mentionable blunder to make our "pale blue dot," as Carl Sagan put it, awash with blood, "all to conquer a speck of dust on the face of the universe."

I have not seen it better than last Monday, the anniversary of the Hacienda Luisita massacre. With a handful of course mates we decried the 15 years of injustice that have been denied to tenants who have been gunned down mercilessly while all they did was to ask for rights, a peaceful dialogue for the preservation of a relationship of tenant-landlord towards a more developmental one. We sought to be heard and were met by blank stares and ridiculing smiles. I have not seen a more MANHID bunch of youth than here, to be quite blunt about. Forget about all your momentous Ondoy relief support, forget about your JEEP, forget your NSTP. When push comes to shove, when issues of justice come into play, when ideals are put to the test, I wonder if Ateneans really possess that sapientia et eloquentia the Jesuits have promised will impart to us.

But are they really apathetic? Are they really too habituated to be benumbed to the endless cries of a society in chains?

I do not think so. I believe the past four decades has done so much to form and rattle a hundred generations to become aware, to become stakeholders in the future of a world that will end but should be made to last while it can. But in the ensuing new world we have opened, our activists have been consumed by anger and thirst for equity they have lost their reason in a momentum that will leave them dead in our hinterlands. The state that has lost its legitimacy in our community has resorted to systematic repression, first by confrontaion, then by denying education to a majority of our countrymen. And the result of this is a generation that has been disillusioned from birth, a generation habituated to playing the safe side. A generation of spoiled brats of history, as a 14 year old Florianne Jimenez would write in the Philippine Daily Inquirer's Youngblood about six years ago.

But I still refuse to believe the youth is apathetic and lethargic. They know what is happening. They know what should be done. They know justice. But they are afraid. And they are disempowered. As a colleague of mine succinctly described: DISEMPOWERMENT IS THE NEW APATHY.

We have been so habituated to happiness we do not know how to be sad, and we are afraid of loneliness. We have been so habituated to be seeking comfort we have refused to become exposed to hardship even though it is what we need to steer a world on the twilight years of its existence. And when we are faced by hardships, we deny. We escape. We drown ourselves in vice only to feel. And then we snuff our own lives.

I don't think this is what God wanted with us when he gave us free will.

He would have wanted us to be inflamed. He would have wanted us to see His Son in the millions that die in our midst. He would want us to be at every parapet and tell every living soul in our midst to stop a while and ask ourselves: "Have you looked at your neighbor today." He would have wanted us to engage our emotions, have splagchnizomai.

HE WANTS US TO BE MAD.

I remember this clip from the film Network. The newscaster Howard Beale, in a fit of rage, told every person with a television what they should feel in times of challenges:

I don't have to tell you things are bad. Everybody knows things are bad. It's a depression. Everybody's out of work or scared of losing their job. The dollar buys a nickel's worth, banks are going bust, shopkeepers keep a gun under the counter. Punks are running wild in the street and there's nobody anywhere who seems to know what to do, and there's no end to it. We know the air is unfit to breathe and our food is unfit to eat, and we sit watching our TVs while some local newscaster tells us that today we had fifteen homicides and sixty-three violent crimes, as if that's the way it's supposed to be! We know things are bad - worse than bad, They're crazy! It's like everything everywhere is going crazy, so we don't go out anymore. We sit in the house, and slowly the world we are living in is getting smaller, and all we say is, 'Please, at least leave us alone in our living rooms. Let me have my toaster and my TV and my steel-belted radials and I won't say anything. Just leave us alone!' Well, I'm not gonna leave you alone! I want you to get MAD! I don't want you to protest. I don't want you to riot - I don't want you to write to your congressman because I wouldn't know what to tell you to write. I don't know what to do about the depression and the inflation and the Russians and the crime in the street. All I know is that first you've got to get mad! You've got to say, "I'm a HUMAN BEING, GODDAMNIT! My LIFE has VALUE!!" So, I want you to get up now. I want all of you to get up out of your chairs. I want you to get up right now, and go to the window, open it, and stick your head out and yell: "I'm as mad as hell, and I'm not going to take this anymore!!" I want you to get up right now, sit up, go to your windows, open them and stick your head out and yell - 'I'm as mad as hell and I'm not going to take this anymore!' Things have got to change. But first, you've gotta get mad!... You've got to say, 'I'm as mad as hell, and I'm not going to take this anymore!' Then we'll figure out what to do about the depression and the inflation and the oil crisis. But first get up out of your chairs, open the window, stick your head out, and yell, and say it: I'M AS MAD AS HELL, AND I'M NOT GOING TO TAKE THIS ANYMORE!!!

Sure, we need a clear thinking mind when we get down to the nitty-gritty of our problems, but I don't think anything can be solved without this seeming understanding of urgency. Hannah Arendt has stressed action with deliberation. I think we have been too reified by our desires for the good life. We think we are privileged, that like its namesake, this is Athens, the space of freedom where we can think of only ourselves without introspection and understanding of the necessities of those beyond us. But I think it is about time we have our katabasis, towards the Piraeus we just pass by and never contemplate on. It's about time we answer that faded cry of going down from the hill.

Why I Still Hope For a Youth Revolution by Hansley A. Juliano is licensed under a Creative Commons Attribution-No Derivative Works 3.0 Philippines License.
Based on a work at kalisnglawin.blogspot.com.

Hindi Mo Kailangan ng Nostalgia Para Makaalala

Alam ko, pare, nangyari na dati sa iyo ito. Gumigising ka nang magtatanghali na dahil nagpuyat ka kagabi, at napamura ka bigla ng shit, tanghali na malelate na ako sa klase bakit nakahiga pa ako?! Kumakanta pa rin ng sintunado pero natatawa ka pa rin kay Ted Failon kahit alam mong masakit pa rin sa kanya ang pagkamatay ng kanyang asawa. Pinatay niya asawa niya dahil gusto niyang magkabalikan sila ni Korina? Punyeta, yung mga gagong pulis lang nagsabi nun. Kailan ba nagkaroon ng matinong pulis na pwedeng mong lapitan na lang basta at sabihang boss, kumusta ang araw mo, hindi ka ba nangongotong at ngingitian ka lang at sasabihang pare, pagod ka lang, itulog mo na lang yan.

Hindi kasi uso sa iyo dati ang magmasid-masid sa paligid mo e. Dati, pagkatapos na pagkatapos mo sa klase, umuuwi ka na dahil gusto mong maabutan ang susunod na kabanata ng Flame of Recca o kaya ng Masked Rider Ryuki. Ewan mo ba, nagtataka ka rin, bakit nga ba pinag-aaksayahan mo pa ito ng oras kahit disi-sais anyos ka na? Oo nga naman pala. Hindi ka kasi kabahagi ng iyong age bracket: di ka kasali sa henerasyon ng mga umiiskyerda sa kalsada, mga tambay sa internet cafe at mga malalakas ang loob maggagagala sa lansangan sa oras ng gabi. Hindi, pare, batang otsenta-nobenta ka. Lumaki ka sa mga pangarap ng mga malalaking halimaw na tatalunin ng mga nilalang na nakasuot ng body-fit na damit, o mukhang insekto, o higante rin basta. Parte ka ng dekadang nagbunga sa mga kudeta ni Gringo Honasan na palpak naman lagi. Kahit wala ka pang malay-tao noon nakikitawa ka na rin sa Sic-O-Clock News. At ang brand ng komedya mo ay Tropang Trumpo, something like this CHICKEN! di ba? Ito yung mga panahon na hindi pa adik sa bakla si Michael V. ito yung mga panahon na akala mo pang-habambuhay na ang tambalang Ogie at Michelle. Ito ang panahon na ang tunay na nangungunang love-team ay Judy Ann Santos at Wowie de Guzman. Ito ang panahon ng pamamayagpag ng Streetboys sa Sanlinggo nAPO Sila, noong wholesome pa at pinag-iisip ng mga noontime show ang mga tao. Na may insight pa rin kahit sa Battle of the Brainless. Noong hindi pa uso ang nakawan sa McDonald's.

Narinig mo na ito sa mga magulang mo dati: napakasimple ng buhay noon. Kahit naman dumadalas na ang urbanisasyon noong mga magsasampung taong gulang ka na nakakalanghap ka pa rin ng sariwang hangin sa North Luzon Expressway kahit trapik. Nakakakita ka pa ng mga bakang naglalagalag sa kahabaan ng mga kalsada ng Muntinlupa, ng Cubao, ng Maynila. Kahit nagngangawa na ang Simbahan at si Manoling Morato tungkol sa mga usapin ng pelikulang bomba, kebs ka lang. Mas interesado kang silipin ang panty ni Annie kesa pag-interesan ang nabalatang mga panty ni Gretchen Baretto. Noong ang mga pinsan mo ay namomroblema pa lamang sa kung ilang holen na ang nawawala sa kanila. Noong hindi mo pa maisip na ang mga pinsang mong babae ay uhugin pa lamang at hindi mo iisiping mauuna pa silang magkaanak sa iyo.

Pumapalo sa utak mo itong mga alaalang ito kapag wala nang laman ang utak mo at naghahanap ka na ng rason sa kung papaano ka nakarating dito. Andami nang bagay ang nagbago pero naaalala mo pa rin ang mga ito. Pagtatawanan ka siguro ng mga kakilala mo na maalala pa ito kasi iisipin nila napakaisip bata mo pa rin, na inaalala mo pa rin ang mga panahong inosente ka, mga panahong wala kang problema, mga panahong hindi pa pinapakomplikado ng politika at akademya ang buhay mo, nang mga panahong naniniwala ka pa sa happy ending, sa mga pangarap na madadaan sa dasal. Yung panahon na kung mapapanood mo ngayon si Santino maniniwala ka pa rin sa kabutihan ng Diyos, at hindi mo pa kilala ang Diyos bilang maylalang na maraming hihingin sa iyo sa ngalan ng katarungan. Noong ang tingin mo pa sa Diyos ay hindi heneral kundi isang tunay na Ama.

Alam na alam ko pare, narinig mo na to:

緑なす大地 四季折り折りの花
白い砂浜と 可憐なさくら貝
まだ人の胸に ぬくもりがあて
まだ海の色が コバルトの時代
古き銀き時

Long long ago 20th century

Long Long Ago, 20th Century (TV Size) - Tadao Sakai

Biyaheng Pauwi, Mga Buhay na Lugami

(o kung bakit naaalala ko si Jenny dela Cruz pagkatapos ng lahat ng natutunan ko sa semestreng ito)

Alay sa South Crest School at sa Batch 2007-2008, na nananatiling nakakulong sa diskurso ng neoliberal na pagkawasak

Una sa lahat: basura ang Twilight series ni Stephenie Meyer. Sa totoo lang napakalaki ng Moral Dissonance kung titignan mo ang konteksto ni Edward Cullen bilang ideyal na lalake ng maraming nagwawalang fangirls (o pwede natin sabihin sigurong mga sanrekwang ditzes na nakikibahagi sa produksyon ng mga tinaeng letra na naging bundok ng salita). Ngayon ko lang naunawaan kung gaano kasama ang sundin ang bawa’t naisin ng babae kung nais mong makamit ang, kung sisipi ako sa popular na metapora na matagal na ring nababagoong, ang matamis niyang oo.

Alam ko, alam ko, papatayin ako ng mga babae sa aking sapot ng ugnayan (sarili kong termino para sa “network”) na kabahagi ng pulutong ng mga nangangarap maging Cullen ang apelyido, pero sabihin niyo sa akin, kung pagtutugmain ninyo ang lahat ng rasyonalidad (o kahit simpleng lohika ng moral development), hindi kayo mandidiri sa seryeng ito. Bilang halimbawa, ang panginoon ng kawasakan ng mga Tunay na Lalake, si Lourd de Veyra, frontman ng Radioactive Sago Project, ang nagwika:

Now look at that. Here we are for the past 50 years, enjoying our duty-free imported books, then a black P650-hardbound with a red apple on the cover comes to screw it up for everyone. Maybe government should do more than just slap a 5% tax. For all we know, Twilight— which the horror maestro Stephen King succintly described as “good plot, crap writing— might be a negative influence on its intended audience. Perhaps government can imagine a hill of Twilight books, burning under the reddening night sky. For all we know, Metro Manila streets might be full of morose 16-year-olds calling themselves “Bella” and “Edward” and wearing eyeliner and bite-marks on their necks. In which case, we might have to throw these little vampires into the fire as well. Just to make sure.

Nakuha ko ba atensyon mo? Mabuti. Inaasahan mo bang kritika ito ng Twilight at susubukin mong wasakin ang mga argumento ko sa pamamagitan ng pagwawala sa pagmamakinilya ng “PUTANG INA KA I '<3' EDWARD CULLEN KAYA SHUT UP ASSHOLE!”, nang isang milyong ulit, ganon ba? Pasensya ka na lang: hindi para sa hindi nag-iisip nang hindi nakakahon ang sulating ito. Sabi nga ni Yol Jamendang, guro sa Kagawaran ng Filipino: “Alam mo pare, may mga libro akong binasa dahil alam kong maraming chicks ang nagbabasa nun. Hindi ko na uulitin yun.”

Hindi talaga ito ang topic ko, pero babalik tayo dito.

~O~O~O~

Kung bukas ang utak mo, pakinggan mo ako ngayon:

Isa siguro sa mga parikala ng buhay ko ngayon e yung intelektwal na pormasyon ng Pamantasan na kinabibilangan ko. Sure, sige, nakakatuwa para sa isang kagaya ko na matagal nang interesado sa pangangalap ng kaalaman, pero dumarating sa punto na dahil alam mo na ang katuturan ng lahat ng bagay, bakit ganyan, paano naging ganito ang mga kaayusan, at kung paanong ang pinakasimpleng bagay ay puwedeng mapatunayan na bahagi ng isang mapaniil na kaayusang winawasak ang kakayanan mong maging malaya at dakilang nilalang, hindi mo maiwasang mawalan ng pagpapahalaga sa mga maliliit na bagay. Sa totoo lang, noong ako’y nasa Mataas na Paaralan, ok lang sa akin ang Wowowee (o baka dahil naglalaway pa ako noon kay Iya Villania), nakakatawa manood ng Big Brother, at lagi ko sinusundan ang Klasmeyts. Pero simula nang makausap ko (kahit pasaglit-saglit lang) ang mga taong matagal nang patay pero nagsasabi pa rin ng mga ideyang hindi siguro maririnig ng kahit sino sa mga kaklase ko sa South Crest School na nursing pa rin ang putanginang pinagkakasiksikan, ang Wowowee ang simbolo ng depribasyon at dehumanisasyon ng intelektwalidad ng Pilipino. Ang Big Brother ang epitomya ng pagnanasa ng pribado na makamit ang publikong lunan habang tayo ay nagpapaubaya nang may malalawak na ngiti sa labi, isang tandisang ekshibisyonismo. At ang Klasmeyts (at ang ang sabihin na nating sumunod dito ang Banana Split) ang tanda ng nananatili at namamayaning sekswalisasyong para sa produksyon ng kapitalismong pag-iral.

Isa lang ang hindi nagbago: BASURANG-BASURA PA RIN ANG GMA KAHIT ANO GAWIN NILA.

Kung hindi mo naintindihan ang lahat ng sinabi kong iyon, yun mismo ang punto ko. Parang sobra na akong alienated sa dati kong buhay, sa lahat ng pinanghahawakan ko mula pagkabata, na ngayon wala na akong pakialam sa lahat ng sinabi ko noon na may pag-asa pa sa pagbabago na hindi kailangang gamitan ng lakas. Ngayon, nakita ko na na ang kalagayan natin, sa isang estadong garison, laboratoryo at opisina de comercio, ay sa naturalesa hindi magiging mapagpalaya kundi magkakahon sa atin bilang estadistika. Metafiksyon nga, na may kaalaman ang karakter ng guni-guni na siya ay umiiral sa guni-guni, na alam niya ang kanyang kahahantungan. Kumbaga, para kang naglalaro ng RPG na may walkthrough, kaya nawalan ka na rin ng thrill, ng tremendum et fascinosum. Batay nga sa pahayag ni Hannah Arendt sa The Human Condition: the situation created by the sciences is of great political significance. Wherever the relevance of speech is at stake, matters become political by definition, for speech is what makes man a political being. If we would follow the advice, so frequently urged upon us, to adjust our cultural attitudes to the present status of scientific achievement, we would in all earnest adopt a way of life in which speech is no longer meaningful. For the sciences today have been forced to adopt a "language" of mathematical symbols which, though it was originally meant only as an abbreviation for spoken statements, now contains statements that in no way can be translated back into speech. Hindi na kayo magkaintindihan ng kausap mo kasi hindi na kayo nagtutugma ng kaalaman at pang-unawa. Magtataka pa ba tayo kung bakit si Dr. Manhattan ay unti-unting natulak na lumayo sa mundong ito?

At iyon ang kalagayan natin, unti-unti tayong lumalayo sa isa’t isa dahil sa isang mundo na binubuo ng mga bansang walang inisip kundi magkamal, nakalimutan na natin ang ating mga sarili, o sabi nga ng The Wuds, “at nakalimutan ang Diyos.” Parang wala nang silbing mabuhay dahil alam mo na rin, at parang pakiramdam mo wala kang magawa dahil kahit alam mo ang nangyayari hindi mo alam ang gagawin mo. Tama nga ang sinabi ng kasama sa kursong si Leo Arman Galang: disempowerment is the new apathy. Ano ang sinasabi, hindi lang ng Atenista, kundi ng lahat ng kabataang tatanungin mo kung bakit hindi sila nakikibahagi sa himagsikang mapayapa o may pakikibaka: “alam kong tama, pero wala rin naman akong magagawa.” Wala silang kapangyarihan dahil wala silang alam na patutunguhan at pwedeng gawin.

Ito ang hahanapan natin ng posibleng sagot, sa tulong ni Michel Foucault.

~O~O~O~

Pumasok lang talaga ako sa araw na ito dahil mayroon kaming 10-minutong pahabol na pagsusulit para sa kursong PoS 130: International Relations. Hindi ko na ikukwento kung bakit dahil masalimuot ito. Sa pagtatapos niyon tumuloy ako sa forum ng Gabriela na pinangunahan ni Bb. Cristina Palabay, na inorganisa ng klase sa PoS 100: Politics and Governance ng aming butihing Nangangasiwang Patnugot sa Matanglawin na si Danna Aduna. Napagtanto ko kung gaano kalaki ang hamon ng pagpapalaganap sa isyu ng kababaihan sa darating na halalan (kahit nilalakad ng mga kasama ko sa Kagawaran ng Agham Politikal na iwaksi ang halalan upang mailakad ang tunay na Pambansang Demokrasya), at kung paano ba dapat mag-organisa. Parang sisi tuloy ako na hindi ko ito naisama sa aking analisis sa kalagayan ng babae sa talaban ng postmodernismo at postkolonyalismo para sa aking papel sa Fil 108.2: Araling Postkolonyal.

Oo, alam ko nahihilo ka na sa mga course names na ito. Titigil na ako.

Nanatiling problema para sa akin kung bakit yata sa Pamantasan (at least sa batch na aking kinabibilangan) napakakaunti ng kumikilos para sa layunin ng peministang pagsusuri at emansipasyon. Mga ilang ulit nang pinansin ng guro ko sa Pilosopiya, si P. Luis David, S.J. kung bakit tila baga walang interes ang Atenistand babae, gayong andaming isyu ng babae sa kalagayan ng akademya. Minsan naiisip ko ang sobrang “pagbe-baby,” ika nga, ng Ateneo sa kanyang mag-aaral (liban pa sa lubusang fetishisasyon ng putanginang UAAP, pasintabi sa mga rabid fans) ang sanhi na lumilikha siya ng maling sensibilidad na ito na ang paraiso. Kaya hindi na nagsasalita ang Atenista. Kaya makapal ang mukha niya magyabang na mayroong Silent Majority na hindi nakikialam sa “maiingay na destabilisasyon” ng mga aktibistang inapi at inalisan ng karapatan kaya piniling mamatay nang lumalaban. Ano talaga ang nangyari? Hindi naman ganito ang kababaihan ng mga ibang nakolonisang bansa. Saan tayo nagkamali? Sinabihan kami ni P. David na:

Men are not gonna give women privilege without women putting up a fight. So between historization of women’s bodies in the 19th century by means of emergence of medically-established protocols relating to women, between that time and now, there had to be a lot of organizing among women. Even if they are not enough, if more could still be done, a lot already has been done, but because of the activism of women themselves. If you study feminist concerns, I think what you will find is story of those branded victims, pushed almost with their backs to the wall precisely because they have been pushed with their backs to the wall. We expect of dogs that are pushed into a corner to do a last-ditch effort. When you look at the medical stories of the time, they are all pushed… Foucault does not talk of immutable arrangements; possibilities for resistance are always possible to mount, to stage. Isn’t that the strongest weapon of women, becoming PUZZLING … It is a theatre in the struggle of the doctor and his female patient. He says “I am, not you, the master of your body.” Kahit ikamamatay ko ito, I want to prove I am the master of my fate. Next time do not pity, she might be actually mounting a monumental resistance. It’s just like suicides. Do not assume they are someone defeated; that is not how Japanese look at it; a last-ditch successful attempt to exonerate your honor. All I say is not automatically assume that there can be only one meaning of anything. One should not automatically assume. When mostly female activisms have achieved is their right to not being forced by husbands.

Mayroong isyu sa emansipasyon pero tila baga sinukuan na natin ang laban. Kumbaga sa wika ni Nick Joaquin: The Revolution had ran out of Filipinos. Ang mas masaklap dito, hindi yata natin alam na may laban pang dapat ipaglaban. Tanda ko iyon, tinuturuan tayo sa elementarya na mga batang lalaki na ibigay sa matatanda at mga babae ang ating upuan sa mga pampublikong sasakyan kung wala silang maupuan. Kaninang sumakay ako sa bus, may isang nars na nakauniporme pa na napilitang tumayo sa bus. Siksikan na noon, halos wala nang pinagkaiba sa MRT o LRT. Nagkatakutan siguro dahil sa napabalitang bagyo. Katabi niya ang tatlo, ulitin ko, TATLONG linya ng upuan na puro lalaki ang nakaupo. Walang tumayo’t magbigay. Kung hindi pa ako nagbigay, titiisin niya ang 2 oras na masakit ang katawan habang umaalog ang bus sa pagtakbo o pagpupusang walang likat sa usad-pagong na paglakad ng mga sasakyan sa inaayos na Skyway. Alam ko, pare, sasabihin ng mga kosa: pare hindi na uso ang gentleman; maginoo pero medyo bastos na! Alam ko may mga radikal na feministang naiinsulto doon; pero seriously, sa tulad ko na may mga bitbit na kayang dalhin at sa kanya na halata mong pagod na at masakit ang ulo sa kanyang mahirap na tungkulin na maglingkod sa maysakit, sino ang mas may kailangan ng mas komportableng byahe? Tanginang Ayn Rand kasi e; puro sarili ang inuuna.

May bulsa ng kapangyarihan (pockets of power) na puwedeng panindigan ang babae upang maitanghal ang kanyang kakayanan sa pagtuturing na kapantay at higit sa mga lalaki. Parikala ko siguro rin na lalaki ako (so far, hehe) pero nakikibahagi ako sa diskurso ng peminismo na may potensyal durugin ang aking identidad. Naisulat ko sa aking papel sa Araling Postkolonyal (ang pinakamahabang naisulat ko sa ngayon) kung paano:

Sa [proposisyon ni Michel Foucault] na pilosopikong pagkilos upang balikan ang mga dating landas ng mga nauna sa atin, matatalunton natin ang mga pagkilos na maaaring tunguhin ng mga babae upang mapanatili nila ang kanilang pagkakakilanlan sa labas ng anino ng lalaki. Kailangan ang pagtanggap sa katotohanan ng potensya ng desorbitation para sa isang suhetong kumikilos sa postkolonyal na pagkakilanlan sa isang kalagayang postmoderno...

Ang mga sensibilidad ding ito marahil ang nagtakda kay José Rizal na tandaang magpaalala sa kababaihan ng kanyang panahon kung papaano ang marapat na ikilos at isipin ng isang babaeng nagnanais lumagpas sa pagkasailalim bilang suhetong kolonyal. Malinaw ang kanyang pagsusumikap wasakin ang isteryotipo ng Pilipina na ang tanging alam ay “magbubulong ng dasal, walang karunungan kundi awit, nobena at milagrong pang-ulol sa tao, walang ibang libangan kundi magpanggingge o kumpisal kaya ng muli’t muling kasalanan,” isang nilikha ng mekanismong disiplinaryo ng kolonyal na estado. May obsesyon din si Rizal sa paggamit sa panitikan bilang haliging-bato ng kanyang proyekto sa paglikha ng pagkakakilanlang makabansa, kaya naman hindi kataka-taka na ituro niyang halimbawa ang klasikong pamumuhay ng mga taga-Sparta bilang karampatang pamumuhay ng isang babaeng nalalaan hindi lamang sa paglilingkod sa kanyang mag-anak kundi maging sa bayan.

Hindi natin inaalagaan ang kalagayan ng kababaihan, na higit pa sa mga lalaki ay siyang pinakamahalagang tagapagkandili at nagtatakda ng tatahaking ispiritwalidad ng isang lipunan. Maghanap ka ng lipunang ang tingin sa babae ay komodifikado, mga premyong pinananalunan sa torneo, at makikita mo ang babae bilang sex symbol, bilang puta, bilang biktima. Nguni’t hindi tayo makaimik, dahil totoo.

~O~O~O~

Naikwento ko na ito minsan. Mangha pa rin ako sa konsepto ng Jeepney Magazine, ang unang street paper sa Pilipinas, at kung papaano kahit kaunti’y nakapagdudulot ito ng isang transformativong proseso sa buhay ng ating mga kababaya’t kapatid na nasa ilalim na paghahati ng lipunan. Mula sa kanilang website:

"The Jeepney Magazine" is a Filipino publication produced by the Urban Opportunities for Change, Foundation Inc.

The Jeepney Magazine has two main goals:
• The first is the presentation of the stories and hearts of the Filipino poor. It is our intent to communicate the needs, struggles and more importantly, the victories in the midst of those struggles, of homeless people, to an audience that can make change happen.
• The second is the provision of jobs, with dignity, meeting or exceeding the Philippine minimum wage. The provision of jobs, is modeled by the over two hundred autonomous street papers in the world today. The vendors of these papers receive fifty to ninety percent of the papers cover price.

Jobs provide for society what a dole out never can: including dignity, responsibility, and enterprise. Give someone 100 pesos and proliferate poverty or buy a Jeepney and stop the cycle. It is your choice.

Very noble, very charitable, ating sasabihin. Pero saan talaga ito patungo? Kasi sa kabila ng katotohanang kumikilos tayo sa ngalan ng caritas, parang anlabo naman yata na mananatili ang dependienteng ugnayan. Idagdag pa ang katotohanang ang konsepto nito ay gawa ng mga Kanluraning nagnanais makatulong. Sure, oo, pero iyon nga: kaso pa rin ito ng Orientalisasyon, ang pagtulong bilang afirmasyon ng mga pagkakahati ng mga tao sa naghaharing-uri at inaapi, pati sa mga nakahihigit na lahi. Liberal-demokratiko pa rin, na sinabi ni Rolando Tolentino: Kahit may dissenting na opinyon ay okey lang. Tinatanggap sa liberal na demokrasya ang pluralidad ng mga opinyon at praktis, maliban doon sa direktang tumutuligsa sa ideal nito – tulad ng mga sosyalistang idea at praktis.

Kaya naman nanlumo ako nang makababa ako ng bus at nang makita ko ang lunan ng pamilihang lungsod ng Muntinlupa: wasak pa rin. Of course palengke yan, eew! Are you stupid?! , sasabihin ng iba. Pero hindi yun ang punto e. Bakit kailangan maging makina ang etika ng mamamayan para makasabay sa isang mundong eksploitatibo, isang lipunang ang hangad ay magkamal, ang isang pamahalaang hindi mangingiming itanghal ang kanyang sarili bilang paragon ng katarungan gayong ilang dagat na ng dugo ang itinigis niya mula sa kabataan ng ating mga mamamayan? Ilang libo pa ang kailangang mamatay bago tayo magising na hindi tayo uusad sa isang kalagayan kung saan nangangako ka ng pagbabago pero ang mga magdadala ng pagbabago ay mga putanginang lumang mukha lumang pangalan lumang pamilya LUMANG SISTEMA PA RIN.

Sabi ni Ninoy Aquino sa isang liham niya kay Francisco “Soc” Rodrigo noong Abril 6, 1975:

Why did God create a single man at the dawn of creation and not an instant crowd, a multitude to speed up the population of the universe? I’ve always been intrigued by this question till I came across the works of a Talmudic scholar several months ago. He said:

Therefore was a single man only first created, to teach thee that whosoever destroys a single soul from the children of man, Scripture charges him as though he had destryed the whole world.

How many children of our men have been destroyed in this land of ours since our tyrant took over? How many have vanished in the night in the flower of their youth? How many are still dying in the south in a useless carnage that could have been easily averted? How will he be charged by the Scripture – he, who destroyed not ony one soul but a crowd, a multitude?

Palitan mo lang yung he ng she. Pamilyar? Hindi nakapagtataka. Inuulit pa rin natin ang kasaysayan.

~O~O~O~

Para sa mga nagtataka kung sino talaga si Jenny dela Cruz at kung bakit ko siya binanggit sa subtitle ng sulating ito: siya ang aming 1st Honourable Mention sa aming klase nang magtapos kami ng Mataas na Paaralan. Hanggang ngayon tanda ko ang kanyang sinasabi sa akin tuwing nasosobrahan ako sa pag-iisip, o pagsusulat (kagaya ng ginagawa ko ngayon):

Ang simple-simple pinapahirap mo. Kaya ka hindi makakilos kasi hindi ka tumitigil mag-isip gayong kailangan mo na gumalaw.

Hawak ko ito sa aking pagnanasa maging pragmatiko, pero isa ito sa mga winasak ng aking formasyon bilang mag-aaral ng teory sa ilalim ni G. RR Raneses. Nawala ang dikotomiya ng pag-iisip at pagkilos. Ang pag-iisip ay pagkilos, at ang anumang pagkilos ay hindi maaaring hindi pinag-isipan. Pero hindi ko pa rin kinakalimutan ang paalala sa akin ni Jenny dahil sa tuwing nag-iisip ako ng mga bagay na hindi na tama, lagi siyang lumalabas sa isip ko para sabihing “tama na iyan; huwag ka magpakalubog sa mga bagay na hindi mo pa lubusang alam at baka pagsisihan mo lang.” Kumbaga, ang konsepto ng mean. Ang ἀρετή ni Aristoteles. May pagkakasunduan naman pala sila.

Ang masaklap lang nito, adik siya sa Twilight. At oo, walang nagbabago sa aking San Diego.

~O~O~O~

PAGWAWAKAS: Isa na naman itong mahabang pagmumuni-muni. Kung kilala mo ako simula pagkabata dapat sanay ka na. Pero isang bagay na ako mismo hindi masasanay e makasulat ako ng lagpas sa 20 pahina. Malaking trauma siguro sa akin ang magtesis. Anupaman, bunga ang mga isiping ito ng lahat ng naganap sa loob ng 3-4 na oras kong pag-uwi sa Muntinlupa sa pagwawakas ng semestreng ito. Ewan, ikaw na ang bahala aking mambabasa. Kung pinagtiyagaan mo ito, maraming salamat at kagaya ng mga unang pari: “sana’y may napulot kang gabutil na ideya.”

Sinimulang isulat: 11:27 ng gabi
Natapos isulat: 2:44 ng madaling araw